Οι εικόνες καταστροφής ή τρόμου μας εντυπωσιάζουν, είτε πρόκειται για τις τρομακτικές απεικονίσεις δαιμόνων που συναντάμε στην τέχνη του Μεσαίωνα, είτε για ταινίες τρόμου του 20ού και 21ου αιώνα.
Καθόλου περίεργο βέβαια. Βλέπετε, ο εγκέφαλός μας είναι “καλωδιωμένος” για να μαθαίνει από τις εμπειρίες. Αυτός είναι εν μέρει ο λόγος για τον οποίο η επιστημονική φαντασία που συχνά παρουσιάζει τέρατα και εξωγήινους, αλλά και η δυστοπική λογοτεχνία και ταινίες γνωρίζουν τέτοια επιτυχία στην αγορά της ψυχαγωγίας.
Ωστόσο, η υπερβολική έκθεση σε τέτοιες εικόνες μπορεί να ναρκώσει την αίσθησή μας απέναντι στο “φρικιαστικό” και να μας προκαλέσει ένα σαρωτικό συναίσθημα που μπορεί να επηρεάσει ακόμα και την ικανότητά μας να κάνουμε κάτι για να προστατέψουμε τον εαυτό μας, αναφέρει η Alžbeta Kovaľová από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρείας κυβερνοασφάλειας ESET.
Στο πρόσφατο παρελθόν, οι άνθρωποι ενημερωνόντουσαν από το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Σήμερα, οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις ειδήσεις οποτεδήποτε και οπουδήποτε από τις κινητές συσκευές, τα tablet και τους υπολογιστές μας. Αυτό περιλαμβάνει βέβαια και τις αρνητικές ειδήσεις. Και επειδή είμαστε “προγραμματισμένοι” να μην κοιτάμε αλλού, “κολλάμε” εύκολα στις αρνητικές ειδήσεις και συνεχίζουμε να σκρολάρουμε ξανά και ξανά στο επόμενο post. Το κάνουμε αυτό σε τέτοιο υπερβολικό βαθμό, που υπάρχει πλέον ένας όρος για τη συγκεκριμένη συνήθεια: doomscrolling (ντούμσκρόλιν).
Doomscrolling σημαίνει να αναζητάς διαρκώς και να “τρέφεσαι” με αρνητικές ειδήσεις. Φυσικά, η δραστηριότητα αυτή εντείνεται όσο προκύπτουν στον κόσμο αρνητικά και καταστροφικά γεγονότα. Πριν από δύο χρόνια, είδαμε μια αύξηση του doomscrolling με την έξαρση των κρουσμάτων COVID-19 παγκοσμίως. Σήμερα, παρόλο που τα κρούσματα του COVID-19 μειώνονται και αρκετές χώρες αίρουν τους περιορισμούς, αντιμετωπίζουμε μια άλλη απειλή, πιθανότατα ακόμη μεγαλύτερη από τον COVID-19.
Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, έχει παρατηρηθεί στις μηχανές αναζήτησης μια αύξηση των λέξεων-κλειδί όπως Ουκρανία, Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος, Ρωσία, πόλεμος και εισβολή. Όχι μόνο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν περισσότερο αυτές τις λέξεις, αλλά και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τόσο τα διαδικτυακά όσο και τα έντυπα, τροφοδοτούν επίσης αυτή την τάση.
Γιατί λοιπόν κάνουμε doomscrolling;
Πιθανά να είναι ένας τρόπος για να αποκτήσουμε τον έλεγχο σε μια κατάσταση. Όταν οι άνθρωποι αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε μια κατάσταση, μπορεί να αγχωθούμε και να προσπαθήσουμε να πάρουμε στα χέρια μας τον έλεγχο από ό,τι μπορούμε. Και ενώ είναι σπάνιο να είμαστε σε θέση να ελέγξουμε τα παγκόσμια γεγονότα, σίγουρα μπορούμε να ελέγξουμε το περιεχόμενο που καταναλώνουμε. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο αποτυγχάνουμε όταν κάνουμε doomscrolling.
Το doomscrolling μπορεί να φαίνεται ακίνδυνο ή ακόμα και φυσιολογικό, αλλά μπορεί επίσης να αποβεί εξαιρετικά επιζήμιο για τη συναισθηματική σταθερότητα και τη διανοητική μας ανάπτυξη. Το να παραμένουμε μόνιμα «κολλημένοι» σε μια οθόνη δεν είναι ποτέ καλό, ειδικά όταν το περιεχόμενο που καταναλώνουμε είναι κυρίως αρνητικό. Το doomscrolling μπορεί επίσης να σας αποσπάσει την προσοχή από άλλες πτυχές της ζωής σας, τόσο στο σπίτι όσο και στη δουλειά. Τέλος, μπορεί να μην έχετε συνειδητοποιήσει τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει το doomscrolling σε εσάς.
Πώς να επιβληθείτε στον εαυτό σας για να μην βρεθείτε καθηλωμένοι μπροστά στην οθόνη που δείχνει διαρκώς τρομακτικές εικόνες
Η Alžbeta Kovaľová από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρείας κυβερνοασφάλειας ESET συνοψίζει στα 5 αυτά σημεία το τι μπορείτε να κάνετε για να μην είστε διαρκώς με τα μάτια “καρφωμένα” στις αρνητικές ειδήσεις:
- Ένα πράγμα που μπορείτε να κάνετε άμεσα είναι να πάψετε να παρακολουθείτε πηγές που δημοσιεύουν αρνητικό περιεχόμενο, ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Ένα άλλο, είναι να βάλετε στον εαυτό σας συγκεκριμένο χρόνο που θα αφιερώνει για να ενημερώνεται για αρνητικά θέματα. Προσπαθήστε να παραμείνετε ενημερωμένοι χωρίς όμως να ξεφύγετε χρονικά.
- Προσπαθήστε να περνάτε καλά εκτός διαδικτύου. Επικοινωνήστε ή συναντηθείτε για παράδειγμα με φίλους και συναδέλφους που ξέρετε ότι έχουν μια αισιόδοξη ματιά. Αναζητήστε τη θετικότητα, διαβάστε ή παρακολουθήστε κάτι θετικό ή κάντε κάτι που σας ευχαριστεί.
- Κάθε φορά που βλέπετε τον εαυτό σας να «ξανακυλά» στο doomscrolling, πιέστε τον να ασχοληθεί με κάτι άλλο. Το να αφήσετε, πχ, απλά το τηλέφωνό σας κάτω, μπορεί μερικές φορές να είναι αρκετό.
- Χρησιμοποιήστε μια εφαρμογή που σας βοηθά να μετρήσετε το χρόνο που περνάτε σε κάποιες συγκεκριμένες εφαρμογές.
Τι σχέση έχει το doomscrolling με την ψηφιακή σας ασφάλεια
Οι κυβερνοεγκληματίες είναι έμπειροι στο να εκτιμούν τις διαδικτυακές συμπεριφορές των ανθρώπων. Γνωρίζουν ότι σε δύσκολες στιγμές – για τον εαυτό μας ή για άλλους – τείνουμε να κάνουμε doomscroll και να περιβάλουμε τον εαυτό μας με αρνητικό περιεχόμενο.
Έτσι, μπορούν να εκμεταλλευτούν τους αυτούς που κάνουν doomscrolling κάνοντάς τους να πατήσουν σε μια αρνητική είδηση ενώ το link είναι κακόβουλο και έτσι να οδηγηθούν σε διαδικτυακές απάτες, στη λήψη κακόβουλου λογισμικού, ή σε ψεύτικες σελίδες σύνδεσης που επιχειρούν να κλέψουν τα στοιχεία του λογαριασμού σας.
Μπορεί επίσης να είναι το πρώτο βήμα για να πέσετε θύμα μιας επίθεσης ransomware (όπου ζητούν λύτρα για να σας δώσουν και πάλι πρόσβαση στα αρχεία σας), ένα ταξίδι, δηλαδή, που συχνά ξεκινάει κάνοντας κλικ σε έναν κακόβουλο σύνδεσμο.
Αυτό, άλλωστε, έδειξαν και πολλαπλές έρευνες της ESET γύρω από τις απάτες COVID-19. Οι κοινωνικοί και ψυχολογικοί παράγοντες που συνδέονται με το φόβο και την απληστία έχουν αξιοποιηθεί από εγκληματίες για απάτες ηλεκτρονικού ψαρέματος (Phishing), ransomware, με στόχο τις εθνικές αρχές υγείας και πλαστά εμβόλια και πιστοποιητικά εμβολιασμού, καθώς και για πλαστά ή υποβαθμισμένα τεστ, πλαστά μέσα ατομικής προστασίας και κλοπή προσωπικών και οικονομικών δεδομένων. Τώρα, δυστυχώς, μέσα σε λίγες ώρες από την έναρξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, άρχισαν οι απάτες για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Για να προστατευτείτε, βεβαίως, από τέτοιους κινδύνους, δεν έχετε παρά να χρησιμοποιήσετε κάποιο ποιοτικό λογισμικό ασφαλείας.