Η παραπληροφόρηση, που διαδόθηκε στο διαδίκτυο, επηρέασε τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του περασμένου έτους.
Ο βαθμός επιρροής είναι αδύνατο να μετρηθεί με ακρίβεια, βέβαια, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία για την τεράστια κλίμακα κακόβουλων προσπαθειών του Οργανισμού Έρευνας Διαδικτύου – μια φάρμα trolls που συνδέεται με το Κρεμλίνο – για να επηρεάσει την αμερικανική κοινή γνώμη. Οι αποκαλύψεις σχετικά με το θέμα αυτό στις ακροάσεις του κογκρέσου των ΗΠΑ αυτή την εβδομάδα πρέπει να συγκλονίζουν όποιον ενδιαφέρεται για τη δημοκρατία.
Μεταξύ αυτών ήταν η αναγνώριση του Facebook ότι 150 εκατομμύρια Αμερικανοί, συμπεριλαμβανομένων των χρηστών Instagram, ενδέχεται να έχουν δει τουλάχιστον μία δημοσίευση ψεύτικων ειδήσεων που προέρχονται από τη ρωσική υπηρεσία, η οποία δημοσίευσε συνολικά 3.000 αμειβόμενες διαφημίσεις. Ο αριθμός αυτός λέει πολλά για την εξέλιξη του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Ορισμένες πλατφόρμες μπορούν τώρα να φτάσουν σε κοινό προηγουμένως αδιανόητου μεγέθους.
Στα 13 χρόνια από τότε που ο προπτυχιακός Mark Zuckerberg ξεκίνησε το Facebook ως δικτυακό τόπο για κολέγια, η εταιρεία έχει μεγαλώσει για να γίνει ο μεγαλύτερος παγκόσμιος διανομέας ειδήσεων, τόσο πραγματικών όσο και ψεύτικων. Αυτή η ανάβαση έρχεται με ευθύνη. Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε αυτή την κλίμακα, μαζί με όλο το καλό που μπορούν να κάνουν, μπορούν να οπλοποιηθούν – σε μερικές περιπτώσεις από εχθρικούς κρατικούς φορείς.
Οι τεχνολογικοί τιτάνες επέμειναν ότι είναι ουδέτερες πλατφόρμες, χωρίς ρόλο ως διαιτητές της αλήθειας ή της κοινωνικής αποδοχής. Είναι σωστά επιφυλακτικοί ώστε να μην κατηγορηθούν για προκατάληψη. Ταυτόχρονα, ωστόσο, το Facebook και άλλοι αναγνώρισαν σιωπηρά ότι έχουν ρόλο στην αστυνόμευση του περιεχομένου, διαγράφοντας δημοσιεύσεις που προωθούν την τρομοκρατία και τα εγκλήματα όπως η παιδική πορνογραφία. Η ασάφεια που έχουν καλλιεργήσει – ότι μπορούν να είναι τόσο ουδέτεροι όσο και ακέραιοι – γίνεται ολοένα και πιο αβάσιμη.
Είναι ένα ζήτημα δημόσιου ενδιαφέροντος να γίνουν πιο διαφανείς οι μεγάλες πλατφόρμες και να υπάρξουν σαφέστερα πρότυπα όσον αφορά τη σήμανση και την απομάκρυνση του καταστροφικού περιεχομένου – είτε πρόκειται για συκοφαντικό, εγκληματικό είτε σχεδιασμένο για να υπονομεύσει τη δημοκρατία.
Το πρόβλημα μπορεί να έχει γίνει παγκοσμίως κατανοητό με τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016, αλλά δεν ξεκίνησε εκεί. Η κυβέρνηση της Ουκρανίας δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι προειδοποίησε το Facebook το 2015 ότι η Ρωσία διεξάγει εκστρατείες παραπληροφόρησης στην πλατφόρμα του. Αυτό θα έπρεπε να ήταν μια κλήση αφύπνισης, και να έχει προκαλέσει μια πολύ πιο γρήγορη απάντηση.
Η λύση δεν είναι να υποβάλλονται εταιρείες πλατφόρμας στα ίδια πρότυπα που αντιμετωπίζουν οι εκδότες: αυτό θα κατέστρεφε μεγάλο μέρος της αξίας που προσφέρουν στην κοινωνία (ενώ θα διέλυε τις επιχειρήσεις τους). Αλλά ούτε και να επιτραπεί στο Facebook και σε παρόμοιες εταιρείες να καθορίζουν τις ευθύνες τους προς το κοινό. Για αρχή, όταν οι πλατφόρμες λαμβάνουν άμεση πληρωμή για πολιτική διαφήμιση, δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο με τους εκδότες. Πρέπει να είναι διαφανείς όσον αφορά τη χρηματοδότηση αυτής της διαφήμισης όπως τα άλλα μέσα ενημέρωσης.
Το απλήρωτο περιεχόμενο παρουσιάζει πιο δύσκολα ερωτήματα. Στις ΗΠΑ, οι εταιρείες διαδικτύου εξακολουθούν να επωφελούνται από την προστατευτική κάλυψη που παρέχεται από το ευρέως διατυπωμένο άρθρο 230 του νόμου για την αξιοπρέπεια των επικοινωνιών, το οποίο έχει ερμηνευθεί ότι τις απαλλάσσει από κάθε ευθύνη για περιεχόμενο που εμφανίζεται στους ιστοτόπους τους.
Ο νόμος είναι πολύ ισχυρός και χρειάζεται ακόνισμα. Ειδικότερα, πρέπει να αντικατοπτρίζει ένα λογικό πρότυπο για την ευθύνη των πλατφορμών να αφαιρούν κακόβουλο περιεχόμενο μόλις ενημερωθούν για αυτό.
Όσον αφορά τα ζητήματα του τι αποτελεί κακόβουλο περιεχόμενο και ποιος αποφασίζει. Η ίδια αρχή που, στις δημοκρατικές κοινωνίες, πάντα έπαιρνε τις αποφάσεις σχετικά με την αποδεκτή επικοινωνία στη δημόσια σφαίρα – οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του λαού.