Οι αποκαλύψεις σχετικά με τη χρήση του Facebook, του Google και του Twitter από τη Ρωσία για να σπείρει διαμάχες στις ΗΠΑ έχουν οδηγήσει σε πολλή συζήτηση σχετικά με το πώς να κρατήσουμε την προπαγάνδα έξω από τις σελίδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν την εγκατάλειψη των «likes», την υποχρέωση των ανθρώπων να χρησιμοποιούν τα πραγματικά τους ονόματα, και τη ρύθμιση, αλλαγή ή και εξάλειψη των αλγορίθμων που χρησιμοποιούν οι εταιρείες για να αποφασίσουν ποιος βλέπει τι.
Αλλά τι εάν το πρόβλημα της προπαγάνδας στα κοινωνικά μέσα δεν έχει λύση; Αρχίζει κανείς να πιστεύεο ότι μπορεί να είναι ενδημικό.
Ας ξεκινήσουμε με έναν ορισμό. Τα κοινωνικά μέσα συνθέτουν ηλεκτρονικές πλατφόρμες που επιτρέπουν στους χρήστες να εισάγουν και να μοιράζονται περιεχόμενο. Παράγει επίσης εισόδημα με την πώληση χώρου στους διαφημιστές και, όπως γνωρίζουμε τώρα, προπαγανδιστές. Αλλά ακόμη και χωρίς το μέρος που πληρώνεται, οι ίδιοι οι χρήστες θα παρουσιάσουν ένα τεράστιο πρόβλημα: όλοι έχουν τις προκαταλήψεις τους και τους αρέσει να δημοσιεύουν πράγματα – συμπεριλαμβανομένων προκατειλημμένων και παραπλανητικών πραγμάτων – που επιβεβαιώνουν τις κοσμοθεωρίες τους. Έτσι, εάν τα ρωσικά trolls θέλουν να εξαπλώσουν ψέματα, δεν πρέπει απαραιτήτως να συμμετέχουν άμεσα. Εφόσον κάνουν διαθέσιμο το περιεχόμενό τους κάπου, τουλάχιστον μερικοί άνθρωποι θα το μοιραστούν πρόθυμα. Δεν χρειάζεται τις διαφημίσεις αν το κάνουμε γι’ αυτούς.
Αυτό δεν είναι πρόβλημα αλγορίθμου. Το Twitter και το Reddit μεταδίδουν τόνους ψευδών ειδήσεων στα αριστερά και στα δεξιά, παρόλο που κανένα από τα δύο δεν είναι ιδιαίτερα αλγοριθμικά. Πρόκειται για ένα πρόβλημα σχεδίασης: Οι άνθρωποι είναι κακοί φύλακες.
Βεβαίως, οι στοχευμένες διαφημίσεις μπορούν να κάνουν την προπαγάνδα ιδιαίτερα επιθετική και καταστροφική. Αυτό δεν επηρεάζει τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που είναι προσεκτικοί, λογικοί και διακριτικοί στις πηγές πληροφοριών τους. Αλλά είναι σαν ναρκωτικό για τους ανθρώπους που ασχολούνται περισσότερο με τους πολιτιστικούς πολέμους. Ακριβώς όπως τα κερδοσκοπικά κολέγια απευθύνονται σε άτομα με χαμηλή πληροφόρηση που είναι αρκετά φτωχά ώστε να πληρούν τις προϋποθέσεις για ομοσπονδιακή βοήθεια, ορισμένες πολιτικές διαφημίσεις τροφοδοτούν τις χειρότερης ποιότητας, περισσότερο χειραγωγικές πληροφορίες στους πιο ευάλωτους ψηφοφόρους – τους ίδιους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν καλύτερα.
Τούτου λεχθέντος, η εξαφάνιση προσαρμοσμένων διαφημίσεων δεν θα λύσει το πρόβλημα. Χρειαζόμαστε πραγματικά καλύτερους φύλακες.
Ο αλγοριθμικός φύλακας στο Facebook – γνωστός και ως αλγόριθμος newsfeed – είναι ανεπαρκής. Είναι συντονισμένος με βάση την «εμπλοκή», που σημαίνει ότι προωθεί το περιεχόμενο που προσελκύει την περισσότερη προσοχή. Αυτός ο ορισμός της επιτυχίας συνέβαλε στην άνοδο της δημοσιογραφίας clickbait – εις βάρος της δημοσιογραφίας που επιδιώκει να ανακαλύψει νέα γεγονότα και να τα παρουσιάσει με πλήρη και ισορροπημένο τρόπο. Έχει βλάψει την ικανότητά μας να αιτιολογούμε, να ζυγίζουμε γεγονότα και να επικοινωνούμε με τους ανθρώπους εκτός των θαλάμων απήχησής μας.
Πώς θα έμοιαζε ένας καλύτερος φύλακας; Δεν θα ήταν αλγόριθμος. Το καλύτερο θα ήταν να προσλάβουμε πολλούς πραγματικούς ανθρώπινους συντάκτες, οι οποίοι θα ακολουθούσαν διαφανείς πολιτικές για να αποφασίσουν τι είναι αποδεκτό και πρέπει να ενισχυθεί, σε αντίθεση με αυτό που πρέπει να λογοκρίνεται ή να υποβιβάζεται. Πλατφόρμες όπως το Facebook θα πρέπει να πληρώσουν αυτούς τους ανθρώπους, μειώνοντας δραστικά τα περιθώρια κέρδους.
Εάν νομίζετε ότι οι προτάσεις αυτές φαίνονται μη ρεαλιστικές ή αδύνατες, έχετε δίκιο. Δεν είναι απαραίτητο ότι υπάρχει λύση, και σίγουρα δε θα είναι εύκολη.