Σήμερα, η κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (κοινή επιχείρηση EuroHPC) ανακοίνωσε την επιλογή έξι τοποθεσιών που θα φιλοξενήσουν τους πρώτους ευρωπαϊκούς κβαντικούς υπολογιστές: στην Τσεχία, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Πολωνία. Θα ενσωματωθούν επιτόπου σε υφιστάμενους υπερυπολογιστές και θα αποτελέσουν ένα ευρύ δίκτυο ανά την Ευρώπη. Οι συνολικές προγραμματισμένες επενδύσεις υπερβαίνουν τα 100 εκατ. ευρώ, το ήμισυ των οποίων προέρχεται από την ΕΕ και το υπόλοιπο ήμισυ από τις 17 χώρες που συμμετέχουν στην κοινή επιχείρηση EuroHPC. Οι πανεπιστημιακοί ερευνητές και η βιομηχανία, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται στην Ευρώπη, θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτούς τους έξι κβαντικούς υπολογιστές που βασίζονται σε ευρωπαϊκή τεχνολογία αιχμής.
Οι νέοι κβαντικοί υπολογιστές θα αντιμετωπίσουν επίσης την αυξανόμενη ζήτηση πόρων κβαντικής υπολογιστικής και πιθανών νέων υπηρεσιών από την ευρωπαϊκή βιομηχανία και την ακαδημαϊκή κοινότητα. Σύνθετα προβλήματα που σχετίζονται με τομείς όπως η υγεία, η κλιματική αλλαγή, η εφοδιαστική ή η χρήση ενέργειας θα μπορούν να επιλύονται εντός ολίγων ωρών, και όχι εντός μηνών και ετών που χρειάζονται τα σημερινά συστήματα, καταναλώνοντας παράλληλα πολύ λιγότερη ενέργεια.
Η κ. Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος για μια Ευρώπη Έτοιμη για την Ψηφιακή Εποχή, δήλωσε: «Πρόκειται για παράδειγμα κατεξοχήν ευρωπαϊκού σχεδίου. Με συγκεντρωμένους πόρους και τεχνογνωσία μπορούμε να αναλάβουμε ηγετικό ρόλο σε έναν τομέα απαραίτητο για το μέλλον της ψηφιακής μας κοινωνίας. Τούτο συμβάλλει στον αγώνα μας κατά της κλιματικής αλλαγής, αποτελεί δε σημαντικό βήμα του οράματος της ανάπτυξης στην Ευρώπη μιας υποδομής υπερυπολογιστικής και κβαντικής υπολογιστικής παγκόσμιας κλάσης, η οποία θα είναι προσβάσιμη σε ολόκληρη την ΕΕ.»
Οι νέοι κβαντικοί υπολογιστές αναμένεται να είναι διαθέσιμοι στις ανωτέρω έξι τοποθεσίες έως το δεύτερο εξάμηνο του 2023, θα υποστηρίξουν δε ευρύ φάσμα εφαρμογών βιομηχανικής, επιστημονικής και κοινωνικής σημασίας για την Ευρώπη:
- πολύ ταχύτερη και αποτελεσματική ανάπτυξη νέων φαρμάκων, με τη δημιουργία ενός «ψηφιακού δίδυμου» ανθρώπινου σώματος στο οποίο, π.χ., θα διεξάγονται εικονικές δοκιμές φαρμάκων·
- επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων εφοδιαστικής και προγραμματισμού που θα συνδράμει τις εταιρείες στην εξοικονόμηση χρόνου και καυσίμων·
- ανάπτυξη και δοκιμή, σε εικονικό περιβάλλον, νέων υλικών, όπως πολυμερών για αεροπλάνα, καταλυτικών μετατροπέων για αυτοκίνητα, ηλιακών κυψελών ή υπεραγωγών θερμοκρασίας δωματίου που θα μπορούν να αποθηκεύουν ενέργεια επ’ αόριστον.
Τούτοι οι νέοι κβαντικοί υπολογιστές αποτελούν βήμα προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων μας για την ψηφιακή δεκαετία, δηλαδή την απόκτηση του πρώτου μας υπολογιστή με κβαντική επιτάχυνση έως το 2025, καθώς και την επίτευξη κβαντικών δυνατοτήτων αιχμής έως το 2030.
Πρόκειται για μια αμιγώς ευρωπαϊκή πρωτοβουλία: τα μηχανήματα αυτά θα αποτελούνται εξ ολοκλήρου από ευρωπαϊκό υλισμικό και λογισμικό, αξιοποιώντας την ευρωπαϊκή τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο κβαντικών πρωτοβουλιών ενωσιακής χρηματοδότησης, εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων και ιδιωτικών επενδύσεων.
Επόμενα βήματα
Η σημερινή ανακοίνωση αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης προσπάθειας, στο πλαίσιο της οποίας η ΕΕ εργάζεται για την ενσωμάτωση των ευρωπαϊκών κβαντικών υπολογιστών και προσομοιωτών ως επιταχυντών στην ενωσιακή υποδομή υπερυπολογιστικής. Στο μέλλον θα πραγματοποιηθεί προμήθεια περισσότερων κβαντικών υπολογιστών. Για την περαιτέρω ανάπτυξη της κβαντικής υπολογιστικής, και ειδικότερα του κβαντικού λογισμικού, η Επιτροπή σχεδιάζει τη δημιουργία κέντρων αριστείας για την επιστήμη και τη βιομηχανία, εστιάζοντας τόσο σε ακαδημαϊκές όσο και σε βιομηχανικές περιπτώσεις χρήσης κβαντικών υπολογιστών και προσομοιωτών. Τα κέντρα αυτά, που απευθύνονται σε κάθε ενδιαφερόμενο από τους τομείς της βιομηχανίας, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της ευρύτερης κοινότητας χρηστών κβαντικής τεχνολογίας, θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για ακαδημαϊκές και βιομηχανικές κβαντικές εφαρμογές, παρέχοντας υπηρεσίες, υποστήριξη και βιβλιοθήκες σε οργανισμούς στην Ευρώπη, κατά τρόπο παρόμοιο με τα υφιστάμενα κέντρα αριστείας στην υπολογιστική υψηλών επιδόσεων.
Ιστορικό
Οι 17 χώρες της κοινής επιχείρησης EuroHPC που συμμετέχουν στην κβαντική αυτή πρωτοβουλία είναι οι εξής: Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λετονία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Φινλανδία, Σουηδία και Νορβηγία.
Κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων
Η κοινή επιχείρηση για την ευρωπαϊκή υπολογιστική υψηλών επιδόσεων (κοινή επιχείρηση EuroHPC) είναι μια νομική και χρηματοδοτική οντότητα που δημιουργήθηκε το 2018 για να δώσει τη δυνατότητα στην ΕΕ και στις χώρες που συμμετέχουν στην EuroHPC να συντονίσουν τις προσπάθειές τους και να συγκεντρώσουν τους πόρους τους με στόχο να καταστεί η Ευρώπη παγκόσμιος ηγέτης στην υπερυπολογιστική. Τον Ιούλιο του 2021, το Συμβούλιο εξέδωσε τον κανονισμό για την κοινή επιχείρηση EuroHPC, με αποτέλεσμα περαιτέρω επενδύσεις ύψους 7 δισ. ευρώ.
Η κοινή επιχείρηση EuroHPC έχει ήδη χρηματοδοτήσει το υβριδικό έργο υπολογιστικής υψηλών επιδόσεων και κβαντικών προσομοιωτών (HPCQS), το οποίο ξεκίνησε στα τέλη του 2021. Το έργο αποσκοπεί στην ενσωμάτωση δύο κβαντικών προσομοιωτών, καθένας από τους οποίους ελέγχει περίπου 100 και πλέον κβαντικά δυφία (qubits), σε δύο ήδη υφιστάμενους υπερυπολογιστές:
- στον υπερυπολογιστή Joliot Curie του GENCI, του γαλλικού εθνικού οργανισμού υπερυπολογιστών, που εδρεύει στη Γαλλία·
- στον υπερυπολογιστή JUWELS του κέντρου υπερυπολογιστικής Jülich, που εδρεύει στη Γερμανία.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η HPCQS θα καταστεί ένα μοναδικό στον κόσμο εκκολαπτήριο υβριδικής υπολογιστικής κβαντικών υπερυπολογιστών.
Εμβληματική πρωτοβουλία στον τομέα των κβαντικών τεχνολογιών
Το 2016, τα ευρωπαϊκά ενδιαφερόμενα μέρη στον κβαντικό τομέα δημοσίευσαν τη διακήρυξη σχετικά με την κβαντική τεχνολογία «Quantum Manifesto», γεγονός που οδήγησε το 2018 στη δρομολόγηση της ενωσιακά χρηματοδοτούμενης πρωτοβουλίας για τη συνεργατική έρευνα και καινοτομία, διάρκειας 10 ετών και ύψους 1 δισ. ευρώ: της εμβληματικής πρωτοβουλίας στον τομέα των κβαντικών τεχνολογιών.
Η επόμενη φάση της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Quantum» (που χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη») βρίσκεται στη φάση εκκίνησης. Θα εδραιώσει και θα επεκτείνει την ευρωπαϊκή ερευνητική υπεροχή στις κβαντικές τεχνολογίες και θα φέρει τα αποτελέσματα της έρευνας πιο κοντά στη βιομηχανική εκμετάλλευση. Τα έργα της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Quantum» δημιουργούν και αναπτύσσουν τεχνολογίες για κατάντη δραστηριότητες, όπως η ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών και προσομοιωτών στην EuroHPC ή η ανάπτυξη υποδομών κβαντικής διανομής κλειδών (QKD) στην πρωτοβουλία «Ευρωπαϊκή υποδομή κβαντικής επικοινωνίας» (EuroQCI).