Ένα άρθρο της εφημερίδας RealNews.
Eνας οργανωμένος και ακήρυχτος πόλεμος στο διαδίκτυο βρίσκεται σε εξέλιξη
από «στρατιές» ψεύτικων λογαριασμών που στοχοποιούν τα θύματά τους, εξαπολύοντας απειλές και επιχειρώντας την ηθική εξόντωσή τους. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν αλλάζουν συνεχώς, ανάλογα με τον σκοπό τους. Η σκοτεινή πλευρά του ίντερνετ και η έκρηξη στην κρυπτογραφημένη επικοινωνία κρύβουν έναν αόρατο εχθρό, που δεν μπορεί εύκολα να καταπολεμηθεί. Τα trolls του διαδικτύου λειτουργούν είτε συντονισμένα εναντίον του ψηφιακού θύματός τους, είτε μεμονωμένα, μέχρι να πετύχουν αυτό που θέλουν. Ποιοι είναι αυτοί, όμως, που τελικά στοχοποιούνται; Τα trolls επικεντρώνουν τη δράση τους σε συγκεκριμένους λογαριασμούς που θέλουν να χτυπήσουν και που σχετίζονται συνήθως με την επικαιρότητα, αλλά και σε επώνυμους ανθρώπους, τους οποίους θέλουν να βλάψουν. Την ίδια στιγμή, ολοένα και πιο συχνό είναι το φαινόμενο του διαδικτυακού επιχειρηματικού πολέμου. Σε αυτήν την περίπτωση, τα κίνητρα είναι οικονομικά, αλλά, παράλληλα, αφορούν και τη φήμη της εταιρείας.
Τα bots
Είτε πρόκειται για έναν απλό άνθρωπο είτε για έναν διάσημο, έναν πολιτικό ή μία εταιρεία, κανείς δεν μπορεί να αισθάνεται απόλυτα ασφαλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σήμερα, οι πιο συντονισμένες επιθέσεις πραγματοποιούνται από τα bots. Πρόκειται για μια μορφή προγράμματος που επιτελεί ένα συγκεκριμένο έργο με αυτοματοποιημένο τρόπο, χωρίς να χρειαστεί ο άνθρωπος να κάνει κάτι.
«Τα κακά bots μπορεί να έχουν τη μορφή ψεύτικων προφίλ, ψεύτικων προβολών σε βίντεο ή ακόμα και να διαδίδουν ψεύτικες ειδήσεις και θεωρίες συνωμοσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πρόκειται για πληρωμένους λογαριασμούς, οι οποίοι κινούνται μαζικά εναντίον του λογαριασμού που έχει στοχοποιηθεί», δηλώνει στη Realnews η διευθύντρια του Διεθνούς Ινστιτούτου για την Κυβερνοασφάλεια (CSI Institute) και υποψήφια διδάκτωρ Ψηφιακής Εγκληματολογίας, Κέλλυ Ιωάννου, και συμπληρώνει: «Με την πάροδο του χρόνου, τα bots μιμούνται με αληθοφανή τρόπο την ανθρώπινη συμπεριφορά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που κάνει πιο δύσκολο το να διαχωρίσουμε ένα ψεύτικο προφίλ από έναν αληθινό λογαριασμό». Αξίζει να σημειωθεί ότι, πλέον, τα διαδικτυακά ρομπότ χρησιμοποιούνται από ολοένα και περισσότερες ιστοσελίδες, είναι πλέον διαθέσιμα στην αγορά και υπάρχουν πολλές εταιρείες στο εξωτερικό που νοικιάζουν ή πωλούν διαδικτυακά ρομπότ. «Οι τιμές είναι σχετικά υψηλές και εξαρτώνται από τη διαθεσιμότητα, τη διάρκεια ενοικίασης και την τρέχουσα περίοδο. Επίσης, δυστυχώς, αν και παράνομη, είναι πλέον πιο εύκολη από ποτέ η ενοικίαση πολλών bots μαζί», επισημαίνει η κυρία Ιωάννου. Η τιμή ενοικίασης των bots κυμαίνεται μεταξύ 60 και 100 ευρώ, ανάλογα με το πλήθος τους. Μόλις γίνει η πληρωμή, οι ψεύτικοι λογαριασμοί ξεκινούν αυτοματοποιημένα τις αναρτήσεις και τις κοινοποιήσεις εναντίον του προφίλ που έχει οριστεί ως «στόχος».
Τα ίντερνετ καφέ
Ενας άλλος συχνός τρόπος trolling και πολύ πιο απλός είναι κάποιος να δημιουργήσει τον δικό του «στρατό», πηγαίνοντας σε ίντερνετ καφέ και προσεγγίζοντας άτομα δίνοντάς τους μικρά
χρηματικά ποσά, ώστε να επιτεθούν οργανωμένα και μαζικά εναντίον του συγκεκριμένου στόχου. Σε αυτή την περίπτωση, το κόστος είναι πολύ πιο μικρό, ωστόσο η αποτελεσματικότητα του
trolling είναι μεγάλη.
Ακόμα, υπάρχει και η μέθοδος που αφορά τα «αρχάρια» trolls και έχει να κάνει με τη δημιουργία πολλών ψεύτικων λογαριασμών σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ένα και μόνο άτομο, με σκοπό συνήθως τη συκοφαντία σε βάρος συγκεκριμένων προσώπων που συνήθως είναι γνωστά σε πανελλαδικό επίπεδο ή σε μια τοπική κοινωνία. Η «R» δημοσιεύει νέες καταγγελίες που έχουν φτάσει στις Αρχές για τη δραστηριότητα των αόρατων εκβιαστών του διαδικτύου και των trolls που λειτουργούν ως «επαγγελματίες». Συγκεκριμένα, τον περασμένο Οκτώβριο, σε πόλη της κεντρικής Μακεδονίας, ένας πολίτης παραλίγο να βρεθεί στο εδώλιο του κατηγορουμένου, έπειτα από μηνύσεις που κατατέθηκαν σε βάρος του από γιατρούς της περιοχής. Οι μηνύσεις κατατέθηκαν εξαιτίας των υβριστικών αναρτήσεων που έκανε εναντίον των συγκεκριμένων γιατρών, οι οποίοι καλούσαν τον κόσμο να εμβολιαστεί για τον κορωνοϊό, ενώ παράλληλα καλούσε τους συμπολίτες του, όπου βρουν τους συγκεκριμένους γιατρούς, να τους κάνουν «τόπι στο ξύλο». Ωστόσο, όταν πλέον κλήθηκε στο αστυνομικό τμήμα ο συγκεκριμένος πολίτης, αποδείχθηκε πως ήταν φανατικά υπέρ των εμβολίων και, μάλιστα, ο ίδιος έχει ολοκληρώσει εδώ και καιρό τον εμβολιασμό του. Το γεγονός αυτό και κυρίως η δημόσια στάση του υπέρ του εμβολιασμού είχε ως αποτέλεσμα να μπει στο στόχαστρο troll που είναι κατά του εμβολιασμού. Κάποιοι δημιούργησαν ψεύτικο προφίλ με τα στοιχεία του, παρουσιάζοντάς τον ως σκληρό αντιεμβολιαστή και έπειτα έκαναν μαζικά κοινοποιήσεις των ψεύτικων αναρτήσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι έρευνες που έχουν γίνει έχουν οδηγήσει σε ίντερνετ καφέ της περιοχής.
Μια άλλη καταγγελία, η οποία επίσης βρίσκεται υπό έρευνα από τον περασμένο Αύγουστο, αφορά γνωστό καταστηματάρχη εστίασης στο κέντρο της Αθήνας και, μάλιστα, από τους πρώτους που δημιούργησαν στο κατάστημά τους χώρους αποκλειστικά για εμβολιασμένους. Μόλις αυτό έγινε γνωστό, ο επιχειρηματίας άρχισε να λαμβάνει απειλητικά και υβριστικά μηνύματα από προφίλ σε σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία χρησιμοποιούνταν διάφορα ψεύτικα ονόματα. Οι απειλές άρχισαν σταδιακά να παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας, ενώ παράλληλα άρχισαν να γράφουν υβριστικά και απειλητικά συνθήματα στις τζαμαρίες του καταστήματός του. Ηδη οι Αρχές ερευνούν τέσσερα συγκεκριμένα προφίλ ατόμων στο διαδίκτυο, στα οποία, όμως, τα στοιχεία είναι παντελώς ψευδή.
Χαρακτηριστική είναι και η υπόθεση που αφορά ζευγάρι από αγροτική περιοχή της δυτικής Αττικής, οι οποίοι δέχθηκαν σοβαρότατα απειλητικά μηνύματα από ψεύτικους λογαριασμούς.
Σε κτήματα που έχει στην κατοχή του το ζεύγος εργάζονται αλλοδαποί και το γεγονός αυτό είχε ενοχλήσει κάποιους από τους νεαρούς της περιοχής που ανήκουν στον ακροδεξιό χώρο. Αυτοί οι νεαροί βρίσκονταν πίσω από τα ψεύτικα προφίλ, τα οποία εξαπέλυαν ύβρεις ακόμα και για τα ανήλικα παιδιά του ανδρόγυνου, απειλώντας πως θα τα κάψουν ζωντανά. Οι έρευνες
που ολοκληρώθηκαν τον περασμένο Αύγουστο οδήγησαν σε τρία άτομα, που παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη.
Ερευνα της Εισαγγελίας Αθηνών για εγκληματική οργάνωση
Ο Αρειος Πάγος διαβίβασε στον εισαγγελέα Πρωτοδικών τη μηνυτήρια αναφορά της Ειρήνης Αγαπηδάκη, η οποία καταγγέλλει ότι οι επιθέσεις κατά του πρωθυπουργού και μελών της κυβέρνησης ξεκίνησαν από 12 λογαριασμούς.
Λίγα 24ωρα μετά το αποκαλυπτικό δημοσίευμα της Realnews, τα trolls του διαδικτύου μπαίνουν στο μικροσκόπιο της Δικαιοσύνης. Η μηνυτήρια αναφορά που κατέθεσε η ειδική γραμματέας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Ειρήνη Αγαπηδάκη, στον Αρειο Πάγο διαβιβάστηκε την περασμένη Πέμπτη από την αντεισαγγελέα του ανώτατου δικαστηρίου στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, η
οποία θα προχωρήσει στις δικές της ενέργειες. Η διαβίβαση αυτή, σύμφωνα με δικαστικούς κύκλους, σηματοδοτεί την έναρξη μιας ευρείας έρευνας. Κι αυτό γιατί ναι μεν η αναφορά της κυρίας Αγαπηδάκη εστιάζει στα ψευδή tweets σχετικά με τα ασυνόδευτα ανήλικα στη χώρα μας, ωστόσο παρατίθενται σε αυτή συγκεκριμένα accounts -και αναλυτική περιγραφή για το πώς κινούνται- στοιχεία που μπορεί να βοηθήσουν στην αποκάλυψη «κουκουλοφόρων» του διαδικτύου με ευρεία δράση.
Στην αναφορά παρατίθενται 12 accounts που ξεκίνησαν συγκεκριμένο hashtag, καθώς και συγκεκριμένα πρόσωπα που, όπως σημειώνεται, δημοσίευσαν ή κοινοποίησαν τα επίμαχα tweets.
Εν προκειμένω, κατά την κυρία Αγαπηδάκη, έχει τελεστεί σειρά αξιόποινων πράξεων, καθώς «επί τη βάσει συγκεκριμένων κειμένων και των hashtags που χρησιμοποιήθηκαν στα retweets, επιχειρήθηκε συστηματικά και με δόλιο τρόπο να συνδεθεί το όνομα του πρωθυπουργού με το όνομα του ήδη διωκόμενου Δημήτρη Λιγνάδη, με κύκλωμα παιδεραστίας, αλλά και με κατηγορίες συγκάλυψης που αφορούν τον Νίκο Γεωργιάδη.
Είναι προφανές ότι πρόκειται για τεχνητή άνοδο με χρήση λογαριασμών bots (αυτοματοποιημένοι λογαριασμοί για τεχνητή στήριξη συγκεκριμένων θέσεων), διότι υφίστανται πάρα πολλά accounts που, ενώ δεν έχουν καμία αλληλεπίδραση μεταξύ τους, κοινοποιούν τα ίδια κείμενα. Συνολικά τα παραπάνω κείμενα έχουν κοινοποιηθεί χιλιάδες φορές. Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί παράθεση του συγκεκριμένου hashtag και σε tweets μη συναφούς περιεχομένου, με σκοπό είτε την αύξηση της απήχησης του εκάστοτε tweet είτε την υποβοήθηση προς το εν λόγω hashtag». Τα αδικήματα που αναφέρονται και που θα διερευνηθεί αν έχουν τελεστεί στο πλαίσιο της προκαταρκτικής έρευνας, η οποία ξεκινά, είναι τα εξής: εγκληματική οργάνωση, προσβολές κατά της Προέδρου της Δημοκρατίας, της Βουλής ή της κυβέρνησης και οργάνων τοπικής αυτοδιοίκησης, διασπορά ψευδών ειδήσεων, διέγερση σε διάπραξη εγκλημάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια.
Ο «μανδύας» της ελευθερίας της έκφρασης
Οσον αφορά τον αντίλογο που διατυπώνεται από κάποιους σχετικά με το κατοχυρωμένο συνταγματικά δικαίωμα της ελευθερίας της προφορικής, γραπτής, έντυπης και ηλεκτρονικής έκφρασης, στην αναφορά σημειώνεται: «Η άσκηση του παραπάνω δικαιώματος υπόκειται σε περιορισμούς, μεταξύ των οποίων είναι και ο σεβασμός τον δικαιωμάτων και της υπόληψης των άλλων… Οι
αξιολογικές κρίσεις, με μια μεγαλύτερη ανοχή όταν αφορούν κριτική σε δημόσια πρόσωπα, προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης, έως του σημείου που δεν θίγουν την τιμή και υπόληψη των προσώπων που αφορούν. Τα ψεύδη, όμως, που αφορούν τη νόθευση πραγματικών γεγονότων και τη διασπορά τους δεν μπορεί να καλύπτονται από τον μανδύα της ελευθερίας της
έκφρασης. Οταν κάποιος πρόκειται να διαδώσει ένα πραγματικό γεγονός βαρύνεται με το καθήκον αληθείας, το οποίο συνίσταται στην προκειμένη περίπτωση στην υποχρέωση ελέγχου της αλήθειας των πληροφοριών και των περιστάσεων υπό τις οποίες έλαβε χώρα το πραγματικό γεγονός πριν από τη δημοσίευσή του».
Στη μηνυτήρια αναφορά γίνεται λόγος και για το φαινόμενο της παραπληροφόρησης από τα κοινωνικά δίκτυα. «Ομοίως, η διασπορά ψευδών ειδήσεων, η δημόσια παραπληροφόρηση μέσω διαδικτυακών πλατφορμών και κοινωνικών δικτύων, η πρόκληση σε τέλεση εγκλήματος και η προσβολή της τιμής και υπόληψης δημοσίων προσώπων δεν βρίσκουν αντίκρισμα στην ελευθερία της έκφρασης. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, μέσω αναρτήσεωνδημοσιεύσεων στο διαδίκτυο, μπορεί ο καθένας να προβαίνει σε αξιολόγηση της συμπεριφοράς προσώπων, καθώς και να σχολιάζει το ποιόν του πολιτικού ή άλλου προσώπου, που ενδέχεται να αφορά την επικαιρότητα, πλην όμως αυτή πρέπει να γίνεται εντός θεμιτών ορίων και να αναφέρεται σε αληθή γεγονότα…», καταλήγει η μηνυτήρια αναφορά.
ΑΝΝΑ ΚΑΝΔΥΛΗ
- Άρθρο στην εφημερίδα RealNews (Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2021, σελίδες 22-23)