Θυμάστε τα τρελά πάρτι του 1999, όταν τα χρηματιστήρια βρίσκονταν στην κορύφωση ενός ιστορικού ράλι και ο κόσμος χόρευε σαν να μην υπήρχε αύριο ζώντας με τον φόβο του ερχομού της νέας χιλιετίας και με τις Κασσάνδρες να προβλέπουν κατάρρευση των ηλεκτρονικών συστημάτων και την απειλή του ιού Y2K;
Κάτι παρόμοιο φαίνεται ότι μπορεί να ζήσουμε και φέτος καθώς ο πλανήτης προσπαθεί να ξεπεράσει την πανδημία του κορvνοϊού και να επανέλθει στην κανονικότητα.
Τον Μάρτιο του 2020, μια εταιρεία κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών χαρακτήρισε τον Covid-19 ως τον «μαύρο κύκνο του 2020». «Η ιδιωτική χρηματοδότηση μπορεί να μειωθεί σημαντικά, όπως συνέβη το 2001 και το 2009», ανέφερε η Sequoia Capital σε έγγραφό της προς επενδυτές, θυμίζοντας το αλησμόνητο «Αιώνια η Μνήμη στις Καλές Εποχές» που ήταν η παρουσίαση της εταιρείας στην κρίση του 2008. Κι ερχόμαστε στο σήμερα, με τους επενδυτές σε εταιρείες τεχνολογίας να καταγράφουν τα μεγαλύτερα κέρδη στην ιστορία. Σύμφωνα με την CB Insights, οι νεοφυείς εταιρείες άντλησαν 292,4 δισ. δολάρια παγκοσμίως μέχρι στιγμής εφέτος και βρίσκονται σε τροχιά για να ξεπεράσουν το ποσό-ρεκόρ των 302,6 δισ. δολαρίων του 2020.
Ταυτόχρονα, ο αριθμός των μεγα-συμφωνιών (αξίας άνω των 100 εκατ δολαρίων) κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών ανέρχεται στις 751 στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, ξεπερνώντας τις 665 του 2020. «Μου θυμίζει πολύ το 1999», δήλωσε ο Χουσεΐν Καντζί, εταίρος στην εταιρεία venture capital Hoxton Ventures, στο CNBC. «Υπήρχε τόση πολλή προσφορά, τόσο πολύς ενθουσιασμός. Ηταν μια εποχή που αν έβαζες ένα dot-com στο όνομά του, η μετοχή σου πήγαινε στα ύψη», πρόσθεσε ο Καντζί για να τονίσει ότι: «Υπήρχε τόσος πολύς ενθουσιασμός για να προλάβει κανείς την επόμενη μεγάλη ευκαιρία».
Οι εταιρείες dot-com ήταν κυρίαρχες στη Wall Street στα τέλη της δεκαετίας του 1990, εν μέσω της υιοθέτησης του Ιντερνετ. Η κερδοσκοπία πυροδότησε την εκτίναξη του χρηματιστηριακού δείκτη Nasdaq Composite κατά 400% στο διάστημα 1995-2000. Τον Οκτώβριο του 2002, ο δείκτης είχε υποχωρήσει περίπου 80% από τα υψηλά του επίπεδα.
Την τελευταία πενταετία, ο Nasdaq σχεδόν τριπλασιάστηκε, με τις χρηματιστηριακές αξίες αρκετών μετοχών τεχνολογίας υψηλής κεφαλαιοποίησης, όπως Amazon, Google, Facebook να ξεπερνούν το ορόσημο του ενός τρισ. δολαρίων. Οι Microsoft και Apple σήμερα ξεπερνούν τα 2 τρισ. δολάρια σε κεφαλαιοποίηση. Σήμερα, οι αποτιμήσεις των ιδιωτικών τεχνολογικών εταιρειών προκαλούν ανησυχία σε ορισμένους επενδυτές. Η κεφαλαιοποίηση της αμερικανικής εταιρείας επεξεργασίας πληρωμών Stripe ανήλθε στα 95 δισ. δολάρια τον Μάρτιο, ενώ αριθμός-ρεκόρ 249 εταιρειών πέτυχαν αποτιμήσεις «μονόκερου» του ενός δισ. δολαρίων στο πρώτο εξάμηνο του 2021, σχεδόν διπλάσιος αριθμός από τους μονόκερους που σχηματίστηκαν στη διάρκεια ολόκληρου του 2020.
«Είναι υπέροχη εποχή για να συγκεντρώνεις χρήματα,» δήλωσε ο Αντρέι Μπρασοβεάνου, εταίρος στην Accel. «Η ποιότητα των εταιρειών και η ταχύτητα με την οποία αναπτύσσονται είναι πρωτοφανής,» πρόσθεσε.
Ο παράγων FOMO
Η Tiger Global, αντισταθμιστικό ταμείο γνωστό για τα στοιχήματά τους σε εταιρείες τεχνολογίας στο στάδιο πριν την αρχική δημόσια εγγραφή, ενίσχυσε τη θέση της στην αγορά κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών πρόσφατα, ενώ η ιαπωνική SoftBank τάραξε τα νερά της αγοράς επενδύσεων σε νεοφυείς επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια με το τεράστιο Vision Fund. Ο αυξανόμενος ανταγωνισμός στην αγορά συμφωνιών venture capital δεν έχει περάσει απαρατήρητος από τους επενδυτές. Οι αποτιμήσεις εταιρειών ξεφεύγουν από την πραγματικότητα λόγω του φόβου ότι θα χαθεί η ευκαιρία, υποστηρίζει ο Καντζί. Η Ιάνα Ντιμίτροβα, CEO της OpenPayd, τονίζει ότι η εταιρεία της είναι σε διαδικασία άντλησης κεφαλαίου. «Εχουμε επενδυτές που λένε: ζητάτε πολύ μικρό εισιτήριο, εμείς υπογράφουμε εισιτήρια άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων,» δήλωσε στο CNBC.
Ορισμένοι επενδυτές έχουν «πολύ περιορισμένη κατανόηση» στο λογισμικό της OpenPayd, το οποίο επιτρέπει σε άλλες εταιρείες να προσφέρουν χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες, όμως κάνουν προσφορές απλά επειδή υπάρχει ο χώρος. Οι εταιρείες fintech αντιστοιχούσαν στο 22% της παγκόσμιας επιχειρηματικής χρηματοδότησης στο β’ τρίμηνο του έτους. «Οι επενδυτές όλο και περισσότερο υπογράφουν επιταγές μεγαλύτερης αξίας,» τόνισε η Ντιμίτροβα για να προσθέσει: «Ειλικρινά, θεωρώ ότι είναι επιζήμιο για τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας μας μακροπρόθεσμα επειδή οι επιχειρήσεις δεν εστιάζουν στην δημιουργία αξίας, απλά στην άντληση και χρήση μετρητών.» Το τρέχον περιβάλλον υπερβολικά χαμηλών επιτοκίων ευνοεί αυτή τη δραστηριότητα.
Υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στο σήμερα και τη φούσκα του dot-com του 1999, σύμφωνα με τον Καντζί. Για παράδειγμα, η φούσκα του ’99 βασίσθηκε στην υπερβολή και όχι στα ουσιώδη, ενώ σήμερα και οι αγορές αλλά και οι εταιρείες υπάρχουν.
Η Ευρώπη, παρότι παραμένει πίσω από την Αμερική και την Κίνα στην τεχνολογία, είδε μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε νεοφυείς επιχειρήσεις, με τις επενδύσεις κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών να εκτινάσσονται εφέτος, την ώρα που στην Κίνα οι επενδύσεις αυτού του είδους υποχώρησαν. «Αυτή η τάση της εξ αποστάσεως εργασίας επιτάχυνε την ψηφιακή μεταμόρφωση και έδωσε στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις πρόσβαση στις παγκόσμιες αγορές,» δήλωσε η Μπρασοβεάνου. «Μπορείς να πουλήσεις μέσω Zoom το ίδιο καλά από την Ρουμανία σαν να ήσουν στη Νέα Υόρκη».
Οι start-ups στην Ευρώπη άντλησαν περίπου 50 δισ. δολάρια στο πρώτο εξάμηνο του 2021, υπερβαίνοντας τα 38 δις που άντλησαν στη διάρκεια ολόκληρου του 2020, σύμφωνα με στοιχεία της Factset. Μερικές ευρωπαϊκές εταιρείες τεχνολογίας είδαν τις αποτιμήσεις τους να εκτινάσσονται σε μερικές δεκάδες δις, όπως η σουηδική εταιρεία μπαταριών Northvolt, η εταιρεία (αγόρασε τώρα και πλήρωσε αργότερα) Klama και η γερμανική εταιρεία λογισμικού Celonis. Eπίσης, ένας αριθμός ευρωπαϊκών νεοφυών είδε τις αποτιμήσεις του να φτάνει σε επίπεδα μονόκερων σε χρόνο-ρεκόρ πέρυσι, όπως η εφαρμογή παντοπωλείου Gorillas που έγινε η πρώτη εταιρεία στην Ευρώπη που απέκτησε το καθεστώς μονόκερου σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, ξεπερνώντας το ρεκόρ της Hopin το 2020.
Η φρενίτιδα στην άντληση ιδιωτικού κεφαλαίου σε τεχνολογικές εταιρείες οδήγησε σε αυξανόμενο αριθμό εταιρειών που επιδιώκουν την εισαγωγή τους στο χρηματιστήριο. Στις ΗΠΑ, υπήρξε κύμα εισαγωγών με εταιρείες όπως Airbnb, Coinbase, ενώ στη Βρετανία μπήκε η εταιρεία fintech Wise.