Την ώρα που πολλές αυτοκινητοβιομηχανίες και κατασκευαστές ηλεκτρονικών συσκευών αναγκάζονται να περιορίσουν την παραγωγή λόγω έλλειψης μικροτσίπ που αναμένεται να διαρκέσει χρόνια, Ευρώπη και ΗΠΑ προχωρούν σε επενδύσεις για να απεξαρτηθούν από τους κατασκευαστές ημιαγωγών στην Ασία.
Στο επίκεντρο του νέου γεωπολιτικού ανταγωνισμού βρίσκεται η ολλανδική ASML Holdings, κατασκευαστής ενός γιγάντιου μηχανήματος για την παραγωγή των πιο προηγμένων μικροτσίπ του κόσμου. Η ASML, της οποίας η χρηματιστηριακή αξία ξεπερνά τα 285 δισεκατομμύρια δολάρια, «είναι η σημαντικότερη εταιρεία που δεν έχετε ακουστά» λέει στους New York Times ο Σ.Μιουζ, αναλυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Everscore ISI.
Λόγω της γεωπολιτικής σημασίας της τεχνολογίας, ο τέως πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έπεισε την ολλανδική κυβέρνηση να μπλοκάρει την παράδοση ενός τέτοιου μηχανήματος στην Κίνα το 2019. Το μηχάνημα λιθογραφίας «EUV» (Extreme Ultraviolet) που πρωτοπαρουσιάστηκε το 2017 χρησιμοποιεί υπεριώδες φως για να χαράξει μικροσκοπικά κυκλώματα σε δίσκους πυριτίου, «στριμώχνοντας» περισσότερα τρανζίστορ στην ίδια επιφάνεια.
Κοστίζει πάνω από 150 εκατομμύρια δολάρια και για την μεταφορά του στον χώρο του πελάτη απαιτούνται 40 εμπορευματοκιβώτια, 20 φορτηγά και τρία Boeing 747. Καμία άλλη εταιρεία δεν παράγει κάτι παρόμοιο.
«Είναι αναμφίβολα το πιο περίπλοκο μηχάνημα που έχει κατασκευάσει ποτέ ο άνθρωπος» λέει στην εφημερίδα ο Ντάριο Τζιλ, αντιπρόεδρος της IBM, αν και άλλοι θα υποστήριζαν ότι ο τίτλος ανήκει στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του CERN.
Από την παρουσίαση του EUV το 2017, η ASML έχει πουλήσει γύρω στα 100 τεμάχια, τα οποία χρησιμοποιούνται ήδη από την Intel, την IBM, τη Samsung και την ταϊβανέζικη TMSC, τον μόνο κατασκευαστή που παράγει μικροτσίπ με την τελευταία τεχνολογία των 2 νανομέτρων. Η εταιρεία αξιοποιεί το σύστημα της ASML για να παράγει τους νέους επεξεργαστές της Apple, μεταξύ άλλων.
H Κίνα δεν έχει ανεπτυγμένη βιομηχανία ημιαγωγών, πρόλαβε όμως να αγοράσει παλαιότερα μοντέλα της ASML πριν τεθούν σε ισχύ οι περιορισμοί στις εξαγωγές. Όμως, ακόμα και τα παλαιότερα μοντέλα προκαλούν νευρικότητα στις ΗΠΑ: τον Μάρτιο, η αμερικανική Εθνική Επιτροπή Ασφάλειας για την Τεχνητή Νοημοσύνη ζήτησε να επεκταθούν οι περιορισμοί εξαγωγής και στην παλαιότερη τεχνολογία.
Για να αναπτύξει το δικό της μηχάνημα EUV, η Κίνα θα χρειαζόταν τουλάχιστον μια δεκαετία, εκτιμά ο Ουίλ Χαντ του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν. Ακόμα και η ASML χρειάστηκε να συνεργαστεί με εταιρείες σε όλο τον κόσμο για την ανάπτυξη του EUV, του οποίου η λειτουργία απαιτεί πρώτες ύλες από την Ιαπωνία και άλλες χώρες.
Η όλη ιστορία καθιστά σαφές ότι καμία χώρα δεν μπορεί να διατηρήσει αυτάρκη εφοδιαστική αλυσίδα για τις βιομηχανίες ημιαγωγών, τονίζει η εφημερίδα. Ένας τέτοιος στόχος «είναι εντελώς μη ρεαλιστικός» επισημαίνει ο Ουίλι Σι, καθηγητής του Χάρβαρντ που ειδικεύεται στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η τεχνολογία της ASML «είναι ένα καλό παράδειγμα του γιατί έχουμε διεθνές εμπόριο» λέει.
Το ίδιο έδειχνε μελέτη που παρουσίασε την άνοιξη η Ένωση Βιομηχανίας Ημιαγωγών σε συνεργασία με την Boston Consulting Group, μελέτη που έδειχνε ότι η δημιουργία αυτάρκους εφοδιαστικής αλυσίδας θα κόστιζε τουλάχιστον 1 τρισεκατομμύριο δολάρια και θα οδηγούσε σε αύξηση τιμών.