Η τεχνολογία deepfake μπορεί να δημιουργήσει εξαιρετικά ρεαλιστικά βίντεο, εικόνες και ήχο και γίνεται όλο και πιο δημοφιλής, όχι μόνο για πλαστοπροσωπίες διασημοτήτων (όπως ο Τζόρτζ Κλούνεϊ) ή για προσπάθειες επηρεασμού της κοινής γνώμης, αλλά και για κλοπή ταυτότητας και κάθε είδους απάτες.
Σε πλατφόρμες social media όπως το TikTok και το Instagram, η διάδοση των deepfakes, μαζί με τις δυνατότητές τους για πρόκληση ζημιάς, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ανησυχητική. Ερευνητές της ESET στη Λατινική Αμερική εντόπισαν πρόσφατα μια εκστρατεία στις συγκεκριμένες πλατφόρμες, όπου avatar που δημιουργήθηκαν με τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζονταν ως γυναικολόγοι, διαιτολόγοι και άλλοι επαγγελματίες υγείας, με σκοπό την προώθηση συμπληρωμάτων και προϊόντων ευεξίας. Τα εν λόγω βίντεο, συχνά εξαιρετικά καλοφτιαγμένα και πειστικά, εμφανίζονταν ως ιατρικές συμβουλές, παραπλανώντας ανυποψίαστους χρήστες και πείθοντάς τους να προβούν σε αμφιλεγόμενες — και δυνητικά επικίνδυνες — αγορές.
Κάθε βίντεο ακολουθεί ένα παρόμοιο μοτίβο: ένα ομιλούν avatar, συνήθως τοποθετημένο σε μια γωνία της οθόνης, προσφέρει συμβουλές για την υγεία ή την ομορφιά. Οι προτάσεις παρουσιάζονται με ύφος επιστημονικής αυθεντίας και βασίζονται κυρίως σε «φυσικές» θεραπείες, καθοδηγώντας έμμεσα τους θεατές προς συγκεκριμένα προϊόντα προς πώληση. Υποδυόμενα τον ρόλο του ειδικού, αυτά τα deepfake avatars εκμεταλλεύονται την εμπιστοσύνη του κοινού στο ιατρικό λειτούργημα για να ενισχύσουν τις πωλήσεις — μια τακτική τόσο ανήθικη όσο και αποτελεσματική.
Σε μία περίπτωση, ένας «γιατρός» διαφημίζει ένα «φυσικό εκχύλισμα» ως ανώτερη εναλλακτική λύση του Ozempic, του γνωστού φαρμάκου που χρησιμοποιείται για την απώλεια βάρους. Το βίντεο υπόσχεται θεαματικά αποτελέσματα και παραπέμπει σε μια σελίδα του Amazon, όπου το προϊόν περιγράφεται απλώς ως «σταγόνες χαλάρωσης» ή «βοηθήματα κατά του οιδήματος» — χωρίς καμία απολύτως σχέση με τα υπερβολικά οφέλη που διαφημίζονται.
Άλλα βίντεο προωθούν μη εγκεκριμένα φάρμακα ή ψευδείς θεραπείες για σοβαρές ασθένειες, και μερικές φορές μάλιστα χρησιμοποιούν παραποιημένες εικόνες ή βίντεο γνωστών γιατρών.
Η χρήση της τεχνητής νοημοσύνης
Τα βίντεο αυτά δημιουργούνται με νόμιμα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία επιτρέπουν σε οποιονδήποτε να ανεβάσει σύντομο υλικό και να το μετατρέψει σε ένα προσεγμένο avatar. Αν και αυτή η τεχνολογία αποτελεί ευκαιρία για influencers που επιθυμούν να επεκτείνουν την παρουσία τους στο διαδίκτυο, ταυτόχρονα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση παραπλανητικών ισχυρισμών και την εξαπάτηση του κοινού. Με άλλα λόγια, ένα εργαλείο μάρκετινγκ μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε μέσο διάδοσης ψευδών ειδήσεων.
«Έχουμε εντοπίσει περισσότερους από 20 λογαριασμούς στο TikTok και το Instagram που χρησιμοποιούν ψεύτικους γιατρούς για να προωθήσουν τα προϊόντα τους» αναφέρει η Martina López και ο Tomáš Foltýn από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρίας λογισμικού ασφαλείας ESET. «Σε μια περίπτωση, ένας λογαριασμός υποδυόταν μια γυναικολόγο με 13 χρόνια εμπειρίας, ενώ στην πραγματικότητα το avatar εντοπίστηκε απευθείας στη βιβλιοθήκη της εφαρμογής. Αν και τέτοιου είδους κατάχρηση παραβιάζει τους όρους χρήσης των περισσότερων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, αναδεικνύει πόσο εύκολα μπορούν να μετατραπούν σε μέσα παραπληροφόρησης».
Οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, καθώς αυτά τα deepfakes έχουν τη δυνατότητα να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στις διαδικτυακές συμβουλές υγείας, προωθώντας επιβλαβείς «θεραπείες» και καθυστερώντας την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.
Κρατώντας τους ψεύτικους γιατρούς σε απόσταση
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη γίνεται όλο και πιο προσιτή, ο εντοπισμός απομιμήσεων — όπως τα deepfake βίντεο — καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολος, ακόμη και για άτομα με τεχνολογική κατάρτιση. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα σημάδια που μπορούν να σας βοηθήσουν να τα αναγνωρίσετε:
- Ατελής συγχρονισμός χειλιών με τον ήχο ή εκφράσεις προσώπου που φαίνονται άκαμπτες και αφύσικες.
- Οπτικές δυσλειτουργίες, όπως θολές άκρες ή ξαφνικές αλλαγές στον φωτισμό, συχνά προδίδουν την τεχνητή φύση του βίντεο.
- Ρομποτική ή υπερβολικά γυαλισμένη φωνή αποτελεί επίσης ένδειξη παραποίησης.
- Ελέγξτε τον λογαριασμό που δημοσίευσε το περιεχόμενο: νέα προφίλ με λίγους ακόλουθους ή χωρίς ιστορικό προκαλούν υποψίες.
- Προσέξτε υπερβολικούς ισχυρισμούς, όπως «θαυματουργές θεραπείες», «εγγυημένα αποτελέσματα» ή «οι γιατροί μισούν αυτό το τέχνασμα» — ειδικά όταν δεν συνοδεύονται από αξιόπιστες πηγές.
- Να επαληθεύετε πάντα τους ισχυρισμούς μέσω έγκυρων ιατρικών ή επιστημονικών πηγών, να αποφεύγετε το διαμοιρασμό ύποπτου περιεχομένου και να αναφέρετε παραπλανητικά βίντεο στην πλατφόρμα όπου τα εντοπίζετε.
Καθώς τα εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης εξελίσσονται, η διάκριση μεταξύ αυθεντικού και πλαστού περιεχομένου θα γίνεται ολοένα και δυσκολότερη. Αυτή η απειλή αναδεικνύει την ανάγκη για την ανάπτυξη τόσο τεχνολογικών μηχανισμών ασφαλείας όσο και τη βελτίωση του συλλογικού μας ψηφιακού αλφαβητισμού. Οι πρωτοβουλίες αυτές είναι κρίσιμες για την προστασία μας από την παραπληροφόρηση και τις απάτες, οι οποίες ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία και την οικονομική μας ευημερία.
Ακολουθήστε το Νewsit.gr στο Google News και ενημερωθείτε πρώτοι για όλη την ειδησεογραφία και τα τελευταία νέα της ημέρας