Υπάρχουν πολλές συζητήσεις για το πώς τα κοινωνικά δίκτυα, η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ θα αλλάξουν τον κόσμο μας. Η εικονική πραγματικότητα έχει λάβει λιγότερη προσοχή. Παρ’ όλα αυτά, περισσότερα από 1 εκατομμύριο headsets αποστάλθηκαν το τρίτο τρίμηνο του 2017 και οι αυξήσεις στην υπολογιστική ισχύ και το εύρος ζώνης μπορούν να κάνουν την καινοτομία «το επόμενο μεγάλο πράγμα». Ακόμη και αν οι πρώτες γενιές των συσκευών απογοητεύσουν, είναι πιθανό να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην καθημερινότητά μας.
Η τεχνολογία εικονικής πραγματικότητας μπορεί να δημιουργήσει ζωντανά περιβάλλοντα πολλαπλών προβολών, σχεδιασμένα ώστε να φαίνονται πραγματικά με κάποιους τρόπους. Στην ουσία, με την εικονική πραγματικότητα θα είμαστε σε θέση να διαχειριστούμε τις αντιληπτές και συναισθηματικές μας αντιδράσεις κατά τρόπο που σήμερα είναι πέρα από εμάς. Η τεχνολογία μπορεί να κάνει τις ιατρικές μας θεραπείες να φαίνονται λιγότερο οδυνηρές παρέχοντας περισπασμούς. Θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανακούφιση της μετατραυματικής διαταραχής άγχους, επιτρέποντας στους πάσχοντες να ξαναζήσουν την κακή εμπειρία με τρόπο που τους βοηθά να το ξεπεράσουν. Οι αθλητές και οι δίδοντες εξετάσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν προσομοιώσεις για να ξεπεράσουν το άγχος και άλλα προβλήματα επιδόσεων. Υπάρχουν πολλές άλλες χρήσεις που πιθανότατα δεν έχουμε σκεφτεί – είναι εντυπωσιακή μια πρόσφατη έκθεση μιας μηχανής προσομοίωσης θανάτου εικονικής πραγματικότητας, για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να προετοιμαστούν για τον θάνατό τους.
Σε αυτό το μέλλον, θα είμαστε σε θέση να κατευθύνουμε και να διαχειριζόμαστε τις συναισθηματικές αντιδράσεις μας σε μεγαλύτερο βαθμό. Νομίζετε ότι δεν ενδιαφέρεστε αρκετά για τα πεινασμένα μωρά σε όλον τον κόσμο; Υπάρχει πιθανώς ένα πρόγραμμα εικονικής πραγματικότητας για να το διορθώσετε, τουλάχιστον προσωρινά. Θα είστε σε θέση να εισέλθετε στον κόσμο τους και να δοκιμάσετε την ταλαιπωρία τους με τρόπο που να φαίνεται σχεδόν αληθινός, ίσως ενώ ετοιμάζεστε να υπογράψετε επιταγή για την αγαπημένη φιλανθρωπική σας οργάνωση.
Ένα βασικό ερώτημα είναι ποια συναισθήματα θα αποφασίσουμε να έχουμε περισσότερο. Θα ήταν ωραίο να σκεφτόμαστε ότι θα χρησιμοποιήσουμε την εικονική πραγματικότητα για να γίνουμε πιο προσεκτικοί και με περισσότερη ενσυναίσθηση, αλλά δεν είναι πολύ σίγουρο. Ακριβώς όπως τα περιοδικά κουτσομπολιού και τα τηλεοπτικά reality που βασίζονται σε διασημότητες είναι από καιρό δημοφιλή, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε την εικονική πραγματικότητα για να αναδείξουμε υποδειγματικά τον τρόπο ζωής των πλουσίων και διάσημων. Αυτό θα μπορούσε να μας κάνει πιο σκληρούς και όχι περισσότερο φιλάνθρωπους, ή τουλάχιστον λιγότερο εμπλεκόμενους στην ταλαιπωρία των άλλων, καθώς οι ανταγωνιστικές εμπειρίες θα φαίνονται πολύ πιο συναρπαστικές.
Είναι εντυπωσιακές πρόσφατες μελέτες που δείχνουν ότι οι άνθρωποι καταβάλουν προσπάθεια για να αποφύγουν να τους ζητηθεί να προσφέρουν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. Εάν δώσετε στα νοικοκυριά την έγκαιρη ειδοποίηση ότι ένας έρανος από πόρτα σε πόρτα θα έρθει σε μια συγκεκριμένη ημέρα, οι κάτοικοι είναι 10% λιγότερο πιθανό να είναι σπίτι. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η φιλανθρωπική γενναιοδωρία φαίνεται να συσχετίζεται με την προσωπική ευτυχία.
Ένας άλλος τρόπος να μετρήσουμε τις πιθανές επιπτώσεις της εικονικής πραγματικότητας είναι να εξετάσουμε πώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι τώρα στις ημέρες των συναρπαστικών μη εικονικών εμπειριών. Τα καλά νέα είναι ότι η διοργάνωση του Super Bowl σε μια δεδομένη πόλη δεν φαίνεται να αυξάνει τα τοπικά ποσοστά εγκληματικότητας, παρόλο που υπάρχουν περισσότεροι τουρίστες και φαινομενικά περισσότερα θύματα. Ούτε φαίνεται ότι η ενδοοικογενειακή βία ανεβαίνει. Ωστόσο, περαιτέρω στοιχεία υποδηλώνουν ότι οι βίαιες ταινίες μειώνουν το ποσοστό βίαιου εγκλήματος, μόνο και μόνο επειδή οι δυνητικοί δράστες είναι απασχολημένοι με την ψυχαγωγία τους. Επομένως, μπορούμε να περιμένουμε την εικονική πραγματικότητα να ανακουφίσει κάποια κοινωνικά προβλήματα, έστω και με την παροχή ενός νέου περισπασμού.
Τούτου λεχθέντος, υπάρχει ένα πραγματικό ζήτημα ανησυχίας εδώ. Οι ζωντανές εμπειρίες μας βελτιώνουν ηθικά, ή τα οφέλη έρχονται απλά επειδή τα συναισθήματά μας αποστραγγίζονται από τη σφαίρα της καθημερινής ζωής; Ο φόβος είναι ότι η εικονική πραγματικότητα μπορεί να επιδεινώσει το τελευταίο φαινόμενο, δημιουργώντας ένα μέλλον με λιγότερο αλτρουισμό και φροντίδα.
Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις ότι τα παιχνίδια υπολογιστών μπορεί να έχουν συμβάλει στην ανεργία νέων ανδρών, καθώς παίζουν παιχνίδια αντί να ψάχνουν για δουλειά. Το μέγεθος αυτού του φαινομένου αμφισβητείται, αλλά η εικονική πραγματικότητα θα μπορούσε να δημιουργήσει μια πιο ισχυρή απόσπαση της προσοχής.
Στην αρχή η εικονική πραγματικότητα μπορεί να είναι δαπανηρή, αλλά με την πάροδο του χρόνου θα γίνει φθηνότερη και πιθανόν να εξαπλωθεί σε φτωχότερα άτομα. Αυτή η εξέλιξη μπορεί να μειώσει την ενσυναίσθηση για έναν ακόμη λόγο, δηλαδή οι πλουσιότεροι παρατηρητές μπορούν να υιοθετήσουν μια στάση «ας φάνε παντεσπάνι». Θα φαίνεται τόσο τρομερή η φτώχεια αν οι πάσχοντες από αυτήν έχουν πρόσβαση σε μια συναρπαστική εικονική πραγματικότητα με φανταχτερά πάρτι και ταξίδια στο εξωτερικό; Οι στατιστικές όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ανά κάτοικο ενδέχεται να φαίνονται λιγότερο ουσιαστικές.
Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε την εικονική πραγματικότητα, τουλάχιστον στα αρχικά της στάδια, ως ιδιωτική εμπειρία που απομακρύνει τους ανθρώπους από τη δημόσια ζωή. Μακροπρόθεσμα, ένα μεγάλο μέρος της δημόσιας σφαίρας μπορεί να μετατοπιστεί στην εικονική πραγματικότητα, όπως και πολλά παιχνίδια για ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή τα κοινωνικά μέσα όπως το Twitter αποτελούν συλλογικές εμπειρίες.
Η εικονική πραγματικότητα θα είναι ένα νέο κομμάτι του κόσμου με το οποίο πολλοί άνθρωποι δεν θα θέλουν να έχουν πολλή σχέση, τουλάχιστον όχι στην αρχή. Πώς θα δουλέψει αυτό; Λοιπόν, ίσως μπορούμε να το προσομοιώσουμε πρώτα χρησιμοποιώντας εικονική πραγματικότητα …