Στο γερμανικό παραμύθι «Ο Ψαράς και η Γυναίκα του», ένας ηλικιωμένος άνδρας πιάνει μια μέρα ένα παράξενο ψάρι: ένα πλατύψαρο. Αποδεικνύεται ότι μέσα στο ψάρι είναι παγιδευμένος ένας μαγεμένος πρίγκιπας, που μπορεί να πραγματοποιεί οποιαδήποτε επιθυμία. Η γυναίκα του, Ιλζεμπίλ, ενθουσιάζεται και αρχίζει να ζητά ολοένα και πιο υπερβολικά πράγματα. Μετατρέπει την ταπεινή καλύβα τους σε κάστρο, αλλά δεν της αρκεί, καθώς αργότερα θέλει να γίνει πάπας και τελικά Θεός. Αυτό εξαγριώνει τα στοιχεία της φύσης: η θάλασσα σκοτεινιάζει και η Ιλζεμπίλ επιστρέφει στην αρχική της φτώχεια. Το ηθικό δίδαγμα του παραμυθιού: μην επιθυμείς κάτι που δεν σου αναλογεί.
Διάφορες παραλλαγές αυτού του κλασικού μοτίβου είναι γνωστές. Μερικές φορές οι επιθυμίες δεν είναι τόσο υπερβολικές ή προσβλητικές για τη θεϊκή τάξη, αλλά απλώς αδέξιες ή αντιφατικές, όπως στο «Οι Αστείες Επιθυμίες» του Σαρλ Περό. Ή, όπως στην ιστορία τρόμου του WW Jacobs, «Το Πόδι του Πιθήκου» (1902), όπου οι επιθυμίες βλάπτουν αθέλητα κάποιο πολύ κοντινό πρόσωπο.
Όπως αναφέρει ο Guardian σήμερα, η κατάσταση έχει αλλάξει. Οι νέοι μεγαλώνουν με ένα «μαγεμένο ψάρι στην τσέπη». Μπορούν να ζητήσουν να ολοκληρωθεί η εργασία τους και η επιθυμία τους πραγματοποιείται. Μπορούν να δουν οποιαδήποτε φαντασιακή σεξουαλική πράξη (παρακάμπτοντας ακόμα και ηλικιακούς περιορισμούς με VPN). Σύντομα θα μπορούν να ζητήσουν ταινίες με οποιοδήποτε θέμα και αυτές θα δημιουργούνται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Η εργασία στο πανεπιστήμιο θα μπορεί να γραφτεί αμέσως με μια απλή εντολή.
Αυτή η αλλαγή θα αναδιαμορφώσει τη σχέση μας με τις δημιουργικές τέχνες, τη γραφή, τη μουσική και τα οπτικά μέσα, αλλά και τον ορισμό της δημιουργικότητας και της ανθρώπινης φύσης. Στο μέλλον, οι περισσότεροι θα μπορούν να αναθέτουν σε έναν AI εκπρόσωπο όλες τις κουραστικές διαδικασίες, διαπραγματεύσεις συμβολαίων, συλλογή πληροφοριών και έρευνα απόψεων, χωρίς η θάλασσα να σκοτεινιάζει.
Προς το παρόν, οι φοιτήτριες-«Ιλζεμπίλ» εξακολουθούν να κινδυνεύουν με πρόστιμο όταν οι καθηγητές, που μεγάλωσαν σε μια διαφορετική εποχή, αντιληφθούν ότι χρησιμοποίησαν το μαγεμένο ψάρι για να γράψουν άλλη μια εργασία. Αλλά αυτό θα διαρκέσει λίγα χρόνια, μέχρι που η πλειονότητα των φοιτητών να έχει μεγαλώσει ως «Ιλζεμπίλ». Τότε, η Ιλζεμπίλ θα μπορεί να ζητά φίλο, πνευματικό καθοδηγητή ή θεραπευτή και να τον αποκτά άμεσα, νιώθοντας ότι τον γνωρίζει χρόνια – κυριολεκτικά.
Η σύγκριση με τον μυθικό πρόγονο γίνεται εμφανής όταν η Ιλζεμπίλ θέλει να γίνει πάπας και το καταφέρνει αμέσως. Ωστόσο, η απλότητα της επιτυχίας αφαιρεί τη γοητεία της επίτευξης. Οι στόχοι γίνονται ενδιαφέροντες μόνο όταν απαιτούν αντίσταση ή υπερνίκηση εμποδίων, κάτι που η Ιλζεμπίλ μαθαίνει μέσω συνεχούς βελτιστοποίησης των επιθυμιών της.
Η Ιλζεμπίλ αφιερώνει το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειάς της στη ζωή της για να τελειοποιήσει τον τόνο των αποτελεσμάτων της. Δεν θα έχει αποκτήσει δική της αντίληψη για τον τόνο ενός κειμένου, αλλά από την αντίδραση των άλλων ανθρώπων ή των τεχνητών νοημοσυνών σε ένα κείμενο που έστειλε, θα ξέρει αν το περιεχόμενο είναι κατάλληλο ή ακατάλληλο. Με αυτόν τον τρόπο, μαθαίνει να κάνει όλο και πιο αξιόπιστες επιθυμίες. Στο παρελθόν, η Ιλζεμπίλ σπάνια συναντούσε ανθρώπους που θεωρούσαν τα πράγματα που έλεγε ενδιαφέροντα ή αξιοσημείωτα. Σήμερα όμως, όλα όσα συζητά με την τεχνητή νοημοσύνη θεωρούνται ενδιαφέροντα και αξιοσημείωτα. Επιτέλους, κάποιος την ακούει σωστά, με έναν τρόπο που κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να το κάνει άνευ όρων.
Τι συμβαίνει όταν η πλήρης ικανοποίηση των επιθυμιών αφήνει την Ιλζεμπίλ με ένα κενό; Υπάρχουν τρεις πιθανές πορείες:
Η πρώτη είναι ο δρόμος προς την παρακμή: Γνωρίζουμε αυτόν τον μηχανισμό από τη μελέτη πολύ πλούσιων ανθρώπων. Στο μέλλον, όσοι έχουν αρκετά χρήματα θα μπορούν να συνεχίσουν να πληρώνουν θεραπευτές ή να πηγαίνουν στο σινεμά για να βλέπουν ταινίες με πραγματικούς ανθρώπους. Πρόσφατα, κάποιος σε ένα φόρουμ για την τεχνητή νοημοσύνη πρότεινε ότι στο μέλλον θα πρέπει απλώς να αφήσουμε κάποια τεχνητή νοημοσύνη να παράγει μαζικά εικόνες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, έτσι ώστε τουλάχιστον να μην βλάπτονται πραγματικά παιδιά. Αυτή η πρόταση έγινε αμέσως αντικείμενο χλευασμού, επειδή οι καταναλωτές εικόνων παιδικής κακοποίησης δεν «αγοράζουν» απλώς οποιοδήποτε οπτικό ερέθισμα, αλλά κυρίως τη βεβαιότητα ότι πραγματικά παιδιά βασανίστηκαν. Επιμένουν στην αξιόπιστη προέλευση του προϊόντος, στην «αύρα» του, για να το πούμε έτσι. Αν η Ιλζεμπίλ διαθέτει αρκετό κεφάλαιο, θα είναι κατά κάποιον τρόπο σαν αυτούς.
Ο δεύτερος δρόμος είναι αυτός των μικρών αποσχισμένων κοινοτήτων που δημιουργούν τεχνητά δυσκολίες και εμπόδια η μία στην άλλη, ίσως με τον τρόπο των παλιομοδίτικων αθλητικών ή κυνηγετικών συλλόγων, ίσως και με έναν τρόπο που θυμίζει αίρεση. Συναντιούνται κρυφά ή αποκλειστικά για μια μυστική εκδήλωση σε κάποιο υπόγειο, για την οποία θα πρέπει να περιμένουν στην ουρά. Δεν υπάρχει άλλος στόχος παρά η αγωνιώδης πράξη της αναμονής στην ουρά. Αυτή η ιδέα γεννήθηκε από το μυθιστόρημα του Στάνισλαβ Λεμ «Το Φουτουριστικό Συνέδριο». Σήμερα, το 2025, η αναμονή στην ουρά είναι ακόμη δωρεάν. Οι μελλοντικές γενιές μπορεί να το θαυμάσουν αυτό.
Ο τρίτος δρόμος είναι ο πιο πιθανός και ο πιο προφανής. Μέσα στον παραμυθένιο κόσμο της εκπλήρωσης των επιθυμιών της, η Ιλζεμπίλ θα ανακαλύψει μια γενική αρχή που θα χρωματίσει εκ νέου όλες τις επιθυμίες της, θα τις επανασταθμίσει και θα τους δώσει νόημα: την ενοχή. Είναι γνωστό ότι η ενοχή είναι το ισχυρότερο μέσο για να δεσμεύσει ένα άτομο με ένα προϊόν. Ένα προϊόν που κάποιος αγαπά αλλά ντρέπεται να χρησιμοποιήσει μεγαλώνει δυναμικά στο μυαλό και προσκολλάται έντονα στην προσωπικότητα, τυλιγμένο σε νευρώσεις και υποκατάστατες αρετές της πραγματικής ζωής για να αντισταθμίσει την ολοένα αυξανόμενη ενοχή.
Ο λόγος που πολλά ευρωπαϊκά παραμύθια προειδοποιούσαν για ανεπιτήδευτες επιθυμίες ήταν γιατί αυτά τα αφηγήματα αναδείκνυαν την ενηλικίωση: πώς μεγαλώνει κανείς, πώς βρίσκει τη θέση του στη ζωή και τι πρέπει να κληροδοτήσει στην επόμενη γενιά. Η Ιλζεμπίλ, τουλάχιστον στο τελευταίο σενάριο, δεν έχει πλέον την ελευθερία να απαντήσει μόνη της σε αυτές τις ερωτήσεις, όλα αποφασίζονται για εκείνη.