Πήλινα σκεύη που έλιωσαν και μετατράπηκαν σε γυαλί. Διαλυμένοι ανθρώπινοι σκελετοί, γιγάντια τείχη που δείχνουν να γκρεμίστηκαν με ένα χτύπημα: νέες ενδείξεις κοσμικής πρόσκρουσης εντοπίστηκαν στο Ταλ ελ-Χαμάμ, αρχαία πόλη της Μέσης Ανατολής που πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι ταυτίζεται με τα βιβλικά Σόδομα.
Η βιβλική ιστορία της καταστροφής στα Σόδομα και τα Γόμορρα ίσως αναφέρεται σε πτώση αστεροειδή ή κομήτη που εξερράγη πάνω από τη Μέση Ανατολή γύρω στο 1650 π.Χ., προτείνει μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports, μια επιθεώρηση των εκδόσεων Nature.
Η ερευνητική ομάδα δεν υποστηρίζει ότι το Ταλ ελ-Χαμάμ πράγματι αντιστοιχεί στα Σόδομα, παραθέτει όμως μια σειρά από «άκρως ασυνήθιστα» ευρήματα που συνηγορούν στην υπόθεση της πρόσκρουσης.
Το Ταλ ελ-Χαμάμ, βορειοανατολικά της Νεκράς Θάλασσας στην κοιλάδα του Ιορδάνη, βρισκόταν στο απόγειό του όταν ήρθε η καταστροφή. Στα μέσα της Εποχής του Χαλκού, η πόλη ήταν δέκα φορές μεγαλύτερη από την Ιερουσαλήμ και πέντε φορές μεγαλύτερη από την Ιεριχώ, την αρχαιότερη πόλη του κόσμου, η οποία επίσης καταστράφηκε την ίδια εποχή.
Η γύρω περιοχή «είναι εξαιρετικά σημαντική από πολιτιστική άποψη» λέει ο Τζέιμς Κένετ του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, μέλος της ερευνητικής ομάδας.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως θραύσματα αγγείων που είχαν λιώσει μόνο από τη μία πλευρά (Ted E. Bunch et al. / Scientific Reports)
Οι ανασκαφές που συνεχίζονται εδώ και χρόνια αποκάλυψαν ένα μυστηριώδες στρώμα πάχους 1,5 μέτρου στα ιζήματα που καταγράφουν την εξέλιξη της αρχαίας πόλης. Στο στρώμα αυτό βρέθηκαν θραύσματα αγγείων που μετατράπηκαν σε γυαλί, λιωμένα μέταλλα και πλίνθοι που είχαν βγάλει φουσκάλες. Κόκκοι από χαλαζία, ένα εξαιρετικά σκληρό ορυκτό, έφεραν ασυνήθιστες ρωγμές.
Όλα προσφέρουν ενδείξεις για ένα συμβάν εξαιρετικά υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας, υψηλότερης από ό,τι μπορούσε να πετύχει οποιαδήποτε τεχνολογία της εποχής.
«Εντοπίσαμε ενδείξεις θερμοκρασιών που υπερέβαιναν τους 2.000 βαθμούς Κελσίου» λέει ο Κένετ σε ανακοίνωση του πανεπιστημίου του.
Τα ευρήματα στο Ταλ ελ-Χαμάμ, λέει η ομάδα, ταιριάζουν με τις επιπτώσεις της πρόσκρουσης της Τονγκούσκα το 1908, όταν ένα αντικείμενο διαμέτρου 50-60 μέτρων εξερράγη πάνω από τη Σιβηρία με ισχύ 12 μεγατόνων και ισοπέδωσε εκατοντάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα δάσους.
Σύμφωνα με τη μελέτη, το αντικείμενο που κατέστρεψε το Ταλ ελ-Χαμάμ εξερράγη λόγω της ακραίας θερμοκρασίας και πίεσης πριν φτάσει μέχρι την επιφάνεια της Γης.
Η έκρηξη ήταν αρκετά ισχυρή για να γκρεμίσει το παλάτι και τα οχυρωματικά έργα της πόλης. Τα οστά που βρέθηκαν δείχνουν «ακραίο διαμελισμό των ανθρώπων που βρίσκονταν σε μικρή απόσταση» γράφουν οι ερευνητές.
Το ίδιο συμβάν δείχνει επίσης να εξηγεί τις ασυνήθιστα υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων στη ζώνη της καταστροφής. Το εισερχόμενο αντικείμενο «ίσως χτύπησε ένα μέρος της Νεκράς Θάλασσας, η οποία είναι πλούσια σε αλάτι» λέει ο Κένετ.
Τεράστιες ποσότητες αλατιού, εκτιμά, μπορεί να έπεσαν όχι μόνο στο Ταλ ελ-Χαμάμ αλλά και στην κοντινή πόλη του Τελ εσ-Σουλτάν, η οποία σύμφωνα με ορισμένους μελετητές αντιστοιχεί στην Ιεριχώ.
Ενδείξεις καύσης σημειώνονται με κόκκινα βέλη σε αυτό τον διαλυμένο σκελετό. Η κάμψη των δακτύλων επίσης μαρτυρά έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες (Ted E. Bunch et al. / Scientific Reports)
Η αύξηση της συγκέντρωσης αλάτων ίσως ευθύνεται για το «Κενό της Όψιμης Εποχής του Χαλκού», κατά το οποίο πολλές πόλεις στην κοιλάδα του Ιορδάνη ποταμού εγκαταλείφθηκαν μυστηριωδώς. Τίποτα δεν θα μπορούσε πια να καλλιεργηθεί σε αυτά τα πρώην γόνιμα εδάφη, εκτιμά η ερευνητική ομάδα. Οι πρώτες ενδείξεις επανεγκατάστασης στο Ταλ ελ-Χαμάμ και τις γειτονικές κοινότητες χρονολογούνται στην Εποχή του Σιδήρου, τουλάχιστον έξι αιώνες μετά την καταστροφή.
Στη μελέτη συμμετείχε ο Φίλιπ Σάλβια του Πανεπιστημίου Trinity Southwest στο Νιου Μέξικο, ο οποίος είχε προτείνει για πρώτη φορά τη θεωρία της πρόσκρουσης σε μελέτη που παρουσιάστηκε σε συνέδριο το 2018.
Σύμφωνα με τη μελέτη του, τα κτίσματα του Ταλ ελ-Χαμάμ δείχνουν να κατέρρευσαν όλα προς την ίδια κατεύθυνση, μια ιδιομορφία που δύσκολα επιδέχεται άλλης εξήγησης.
Ο Σάλβια επισήμαινε τότε ότι το στρώμα αλάτων στην περιοχή της καταστροφής ήταν πλούσιο σε θειικά άλατα, τα οποία παραπέμπουν στη βιβλική ιστορία: θειάφι και φωτιά έπεσαν σαν βροχή στα Σόδομα και τα Γόμορρα, όταν ο Θεός αποφάσισε να καταστρέψει τις δύο πόλεις ως τιμωρία για τις αμαρτίες των κατοίκων τους.
«Τότε ο Κύριος άφησε να βρέξει θειάφι και φωτιά στα Σόδομα και τα Γόμορρα από τον ουρανό. Οι πόλεις εκείνες και οι κάτοικοί τους καθώς και όλη γύρω η περιοχή και η βλάστησή της καταστράφηκαν» γράφει η Γένεσις (κεφάλαιο 19, στ. 1-29).
«Όλες οι παρατηρήσεις που παραθέτει η Γένεσις βρίσκονται σε συμφωνία με την υπόθεση της κοσμικής έκρηξη» λέει ο Κένετ, επισημαίνοντας όμως ότι «δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι η κατεστραμμένη πόλη είναι πράγματι τα Γόμορα της Παλαιάς Διαθήκης».
Ωστόσο η ουρανοκατέβατη καταστροφή θα μπορούσε να είχε οδηγήσει σε μια προφορική παράδοση που έδωσε τελικά την έμπνευση για την βιβλική ιστορία, λένε οι ερευνητές.