Τη Δευτέρα, σε μια μοντέρνα αποθήκη στο νότιο Λονδίνο, μια ομάδα μαθητών, καθηγητών και δημοσιογράφων μάθαινε τρόπους αντιμετώπισης της διαδικτυακής κακοποίησης. Για να συμμετάσχουν στην εκδήλωση, όλοι έπρεπε να περπατήσουν μέσα από ένα σκοτεινό τούνελ, ακούγοντας ηχογραφήσεις παιδιών να περιγράφουν τις πραγματικές εμπειρίες τους από τον εκφοβισμό στο διαδίκτυο.
Το τούνελ έγινε πιο στενό και πιο αθόρυβο, αναδημιουργώντας φυσικά την μοναχική και τρομακτική εμπειρία του διαδικτυακού εκφοβισμού ως παιδί. Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Facebook, μαζί με δύο φιλανθρωπικά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου – το Childnet International και το Diana Award – για να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα ασφάλειας στο Διαδίκτυο για παιδιά.
Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή του κοινωνικού ιστού – ένας χώρος που έχει μέχρι στιγμής προσελκύσει ακριβώς για τον ανεξέλεγκτο, ελεύθερο και ανοικτό χαρακτήρα του. Αλλά για τα παιδιά, έχει γίνει Άγρια Δύση. Ανεπιθύμητα άτομα μπορούν να μιμηθούν έφηβους. Πορνό και άλλο περιεχόμενο για ενήλικες είναι ελεύθερα προσβάσιμο. Και οι εφαρμογές όπως το Snapchat επιτρέπουν την προβολή κάποιου ακατάλληλου περιεχομένου και, στη συνέχεια, την εξαφάνισή του χωρίς ίχνος.
Η Elizabeth Milovidov, σύμβουλος ηλεκτρονικής ασφάλειας και μητέρα δύο αγοριών προεφηβικής ηλικίας στο Παρίσι, λέει ότι αυτό που την κρατά ξύπνια τη νύχτα είναι εάν τα παιδιά της έχουν την ανθεκτικότητα να ασχοληθούν με αυτόν τον απροσδόκητο διαδικτυακό κόσμο. «Ένα από τα πράγματα που κάνω με τους γονείς είναι να πάω στην Google και να γράψω τι μπορεί να πληκτρολογήσει ακόμα και ένα εξάχρονο: ‘Τι είναι το σεξ;’. Και το Google θα του πει, με εικόνες και βίντεο. Κάθε φορά θα ακουστεί μια έκπληξη στο κοινό», λέει.
Υπάρχει ελάχιστη επίβλεψη και λογοδοσία, επειδή οι εταιρείες κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης ισχυρίζονται εδώ και πολύ καιρό ότι αποτελούν απλούς αγωγούς για περιεχόμενο παρά υπεύθυνους ιδιοκτήτες. Αλλά υπάρχει μια αυξανόμενη συνειδητοποίηση μεταξύ των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής και των γονέων ότι δεν μπορούμε πλέον να αφήσουμε τον κόσμο του Διαδικτύου να συνεχιστεί απεριόριστα.
Στην εκδήλωση του Λονδίνου, το Facebook ανακοίνωσε ότι θα επενδύσει 1 εκατομμύριο λίρες για να εκπαιδεύσει παιδιά πρεσβευτές σε κάθε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Ηνωμένο Βασίλειο για να βοηθήσουν άλλα παιδιά να ξεπεράσουν τον εκφοβισμό και άλλες δυσάρεστες εμπειρίες στο διαδίκτυο. Η ιδέα έχει νόημα: οι μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα παιδιά ανταποκρίνονται και εμπιστεύονται τους συνομηλίκους τους πολύ πιο πρόθυμα από ό, τι τους ενήλικες στη ζωή τους.
Η απόφαση του τεχνολογικού γίγαντα είναι εν μέρει μια απάντηση στις καταγγελίες σχετικά με την ανεπαρκή προσέγγιση των κοινωνικών δικτύων στο ηλεκτρονικό περιεχόμενο μίσους. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε πρόταση για να υποχρεωθούν οι εταιρίες του διαδικτύου όπως η Google (η οποία κατέχει το YouTube) και το Facebook να πληρώνουν για να καταστήσουν τον ιστό ασφαλέστερο για τα παιδιά. Ανέφερε ότι η εθελοντική εισφορά θα μπορούσε να οδηγήσει στην επίλυση κινδύνων όπως ο εκφοβισμός στον κυβερνοχώρο, η σεξουαλική κακοποίηση στο διαδίκτυο και τα παιδιά που εκτίθενται σε πορνογραφία στο διαδίκτυο.
Η είδηση ότι οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν σοβαρά αυτό το ζήτημα θα αποτελέσουν ανακούφιση για πολλούς γονείς και δασκάλους. Ερευνώντας για τις ζωές των παιδιών στο διαδίκτυο, ανακαλύπτει κανείς ότι η παρενόχληση και ο εκφοβισμός ήταν μέρος της εμπειρίας τους στο διαδίκτυο. «Κάποιος που βάζει μια ανάρμοστη εικόνα κάποιου άλλου – αυτό είναι το πιο κοινό πρόβλημα με το Snapchat», ανέφερε ένας δάσκαλος. «Είχαμε κάποιον που δημοσίευσε μια φωτογραφία ενός κοριτσιού με το εσώρουχο της. Ήταν 13 ετών. Λόγω της πολιτικής του Snapchat που εξαφανίζει τα περιεχόμενα μετά από 24 ώρες, δεν υπάρχουν αποδείξεις. Τα παιδιά κρύβονται πίσω από αυτό, οπότε είναι χειρότερο.»
Συγκεκριμένα, τα κορίτσια δήλωσαν ότι έχουν γίνει μάρτυτες ή έχουν υποστεί εκφοβισμό, συχνότερα σε Snapchat και Instagram. Το φιλανθρωπικό πρόγραμμα για παιδιά Plan International UK βρήκε σε πρόσφατη έρευνα ότι σχεδόν τα μισά από όλα τα κορίτσια στο Ηνωμένο Βασίλειο είχαν υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης στα κοινωνικά μέσα, ενώ το 40% των αγοριών είχε παρενοχληθεί στο διαδίκτυο. Και τα πράγματα θα μπορούσαν να επιδεινωθούν: καθώς η τεχνολογία γίνεται όλο και πιο διεισδυτική (σκεφτείτε την εικονική πραγματικότητα), ο εκφοβισμός και η παρενόχληση είναι πιθανό να γίνουν όλο και πιο έντονοι και αποτρόπαιοι.
Δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις. Πρέπει να αρχίσουμε να εφαρμόζουμε μια πολυεπίπεδη προσέγγιση: κάποιον συνδυασμό κανονισμών, τεχνολογικών εργαλείων και κοινοτικής εκπαίδευσης για να διατηρήσουμε τον ιστό ασφαλή. Η πρόκληση θα είναι να αποφευχθούν οι σπασμωδικές αντιδράσεις και να επιδιωχθεί μια ποικιλία λύσεων, με τη συμβολή των εταιρειών, των κυβερνήσεων και, φυσικά, των ίδιων των παιδιών.