Από τότε που ο Σωκράτης διαμαρτυρήθηκε για τη γραπτή λέξη που καταστρέφει τις μνήμες, οι άνθρωποι έσφιγγαν τα χέρια τους όσον αφορά τις πιθανές βλάβες της τεχνολογίας. Τουλάχιστον ο Σωκράτης δεν χρειάστηκε ποτέ να ανησυχεί για τα Snapstreaks του. Τώρα οι ερευνητές λένε ότι τα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης μπορούν να οδηγήσουν όλο και περισσότερους εφήβους στην κατάθλιψη, και υπάρχει ένας μεγάλος γονικός πανικός σχετικά με τις επιπτώσεις στην εποχή των smartphones.
1. Η τεχνολογία διακόπτει την παιδική ηλικία;
Απολύτως. Σκεφτείτε ότι οι σημερινοί έφηβοι που χρησιμοποιούν τα smartphones είναι κολλημένοι στα τηλέφωνά τους, ποστάροντας στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης και αποκαλύπτοντας πληροφορίες για τον εαυτό τους, ακόμη και όταν είναι απασχολημένοι με το παραδοσιακή ”εφηβεία” του σχολείου, την αμιβαία πίεση και τις ορμόνες. Το ανακαλύπτουν μπροστά σε ένα ακροατήριο εκατοντάδων αν όχι χιλιάδων “φίλων”, σχολιάζοντας σε πραγματικό χρόνο αυτό που κάνουν και – μέσω του Snapchat και του Instagram – το πώς φαίνονται. Το Snapstreak, ένα χαρακτηριστικό Snapchat που συγχαίρει τους χρήστες για την τακτική αποστολή μηνυμάτων στους φίλους τους, έχει επικριθεί από τον Επίτροπο Προστασίας Δικαιωμάτων Του Παιδιού της Αγγλίας, ως εθιστικό. Μια έρευνα του Κέντρου Ασφαλείας του Ίντερνετ του Ηνωμένου Βασιλείου πάνω σε 1.500 άτομα ηλικίας 8 έως 17 ετών αποκάλυψε ότι ένας στους οκτώ είχε δημοσιεύσει τουλάχιστον μία selfie φωτογραφία μέσα σε μια ώρα. Ακόμη και κάποια στελέχη της Silicon Valley θέλουν τους απογόνους με ελάχιστη τεχνολογία.
2. Τι δείχνει η έρευνα;
Μεταξύ των δεδομένων που προκύπτουν από διάφορες έρευνες: η μέση ηλικία για την απόκτηση ενός πρώτου smartphone είναι περίπου στα 10 και το 50% όλων των παιδιών στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν λογαριασμούς κοινωνικών μέσων μέχρι την ηλικία των 12. Περίπου το ένα τέταρτο των εφήβων λέει ότι είναι online “σχεδόν συνεχώς.” Σε μια μελέτη του 2015, περίπου 1 στα 10 κορίτσια στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέφεραν ότι χρησιμοποιούσαν ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για περισσότερες από τρεις ώρες σε μια κανονική σχολική μέρα – και εκείνοι που το έκαναν, ήταν πιο πιθανό να έχουν υψηλότερη βαθμολογία δυσκολιών, μία μονάδα μέτρησης ψυχικής υγείας. Σε μια έρευνα του Κεντρου Ασφάλειας του Ίντερνετ σε παιδιά ηλικίας 8 έως 17 ετών, το 22% δήλωσε ότι κάποιος είχε δημοσιεύσει μια εικόνα ή ένα βίντεο για να τους εκφοβίσει. Μια μελέτη με επικεφαλής τον Jean Twenge, ψυχολόγο στο κρατικό πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο, διαπίστωσε ότι οι έφηβοι των ΗΠΑ που ξοδεύουν περισσότερο χρόνο στο διαδίκτυο είναι λιγότερο χαρούμενοι και ευδιάθετοι σε σχέση με αυτούς που ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες. Σε μια άλλη έρευνα, το Twenge έθεσε ότι τα κοινωνικά μέσα συμβάλλουν στην αύξηση της εφηβικής κατάθλιψης.
3. Υπάρχει κάποια αντίθετη άποψη;
Ένα προφανές πρόβλημα όσον αφορά την ευθύνη των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης για την μιζέρια των νέων ανθρώπων είναι η εικασία ότι έχει υπάρξει ανέμελος χρόνος για τους εφήβους. Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Διαδικτύου της Οξφόρδης και του Πανεπιστημίου του Κάρντιφ ανέλυσαν δεδομένα από 120.000 άτομα ηλικίας 15 ετών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, μέχρι ένα σημείο, η ευημερία των εφήβων αυξήθηκε, καθώς αυξήθηκε η συνδεσιμότητά τους. Ενώ η υπερβολική παραμονή και καθήλωση μπροστά απο μία οθόνη μπορεί να έχει αρνητικό αποτέλεσμα, η έρευνα έδειξε ότι άλλοι παράγοντες, όπως η κατανάλωση του πρωινού και ο επαρκής ύπνος, ήταν πιο σημαντικοί. Αλλά ίσως το κύριο πρόβλημα με την έρευνα είναι το πόσο γρήγορα τα smartphones απογειώθηκαν και τα κοινωνικά μέσα αναπτύχθηκαν, καθιστώντας τις σε βάθος και έγκαιρες μελέτες δύσκολες. Το Snapchat ιδρύθηκε μόλις το 2011.
4. Δεν είναι μόνο μέρος του να είσαι παιδί αυτές τις μέρες;
Η παιδική ηλικία άλλαξε πολύ πριν ανέβουν τα κοινωνικά μέσα στο προσκήνιο . Μια μελέτη των ΗΠΑ το 2013 διαπίστωσε ότι όσο περισσότερο οι γονείς θεωρούσαν ότι η γειτονιά τους δεν είναι ασφαλής, τόσο περισσότερο ήταν πιθανό τα παιδιά να παρακολουθούν τηλεόραση και να είναι υπέρβαρα. Οι ίδιες δυνάμεις έχουν αφήσει περισσότερα παιδιά κολλημένα στο σπίτι μπροστά από ένα smartphone ή tablet. Με βάση αυτά τα λεγόμενα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα κοινωνικά μέσα αλλάζουν ταχήτατα το πώς επικοινωνούν οι έφηβοι. “Οι άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί οι κόρες τους βγαζουν 10.000 φωτογραφίες την ημέρα” δήλωσε ο Evan Spiegel, ο ιδρυτής του Snapchat, στο Wall Street Journal το 2016. “Αυτό που δεν συνειδητοποιούν είναι ότι δεν κρατάνε τις εικόνες αλλά μιλούν μέσα από αυτές “
5. Δεν έχουν όριο ηλικίας οι ιστότοποι των κοινωνικών μέσων;
Το κάνουν, αν και η επιβολή είναι μια τεράστια πρόκληση. Στο Facebook, το Instagram, το Snapchat και το Twitter πρέπει γενικά να είστε τουλάχιστον 13 χρονών για να δημιουργήσετε ένα λογαριασμό. (Ορισμένες χώρες έχουν αυστηρότερους κανόνες: η ελάχιστη ηλικία για έναν λογαριασμό Google είναι 14 στη Νότια Κορέα και 16 στην Ολλανδία, για παράδειγμα.) Οι περισσότεροι ιστότοποι ζητούν από τους νέους καταχωρίσουν με ειλικρίνεια την ημερομηνία γέννησής τους, κάτι που καθιστά εύκολο το να παραβλέψουν την ηλικία τους.
6. Ποιοί έχουν ξεσηκωθεί;
Σίγουρα πολλοί γονείς θέλουν μόνο να ρίξουν το τηλέφωνο στα σκουπίδια και να κάνουν τα παιδιά να παίζουν στο δάσος. Υπάρχει όμως και μια διευρυνόμενη ομάδα που υποστηρίζει μια πιο στοχοθετημένη απάντηση. Μια συλλογή εμπειρογνωμόνων παιδιατρικής και ψυχικής υγείας ασκεί πιέσεις στο Facebook να διακόψει την εφαρμογή Messenger Kids, μια έκδοση της εφαρμογής Messenger για παιδιά ηλικίας από έξι έως δώδεκα ετών, λέγοντας ότι τα μικρά παιδιά «δεν είναι αρκετά μεγάλα για να περιηγούνται στις πολυπλοκότητες των online σχέσεων». Μια άλλη ομάδα πρώην υπαλλήλων της Google, του Facebook και γενικότερα απο παντού, δημιούργησαν το Κέντρο για την Ανθρωποκεντρική Τεχνολογία για σημάνει συναγερμό για τις ευπάθειες που προκαλούνται από εθιστικά προϊόντα. Ένα στέλεχος που βοήθησε στη δημιουργία του iPod, κάλεσε την Apple Inc. να δημιουργήσει μια οθόνη ψηφιακής δραστηριότητας ώστε να βοηθήσει τους χρήστες των συσκευών της να παρακολουθήσουν το χρόνο που ξοδεύουν οι ίδιοι – και το παιδί τους – στο διαδίκτυο.
7. Ακούν οι ”γίγαντες” των κοινωνικών μέσων δικτύωσης;
Προσπαθούν τουλάχιστον να φανέι πως ακούν. Τον Ιανουάριο, δύο μεγάλοι μέτοχοι της Apple προέτρεψαν την εταιρεία να δώσει στους γονείς έναν τρόπο να προσαρμόσουν το iPhone του παιδιού τους ώστε να περιορίσουν το χρόνο που ξοδεύουν στην οθόνη, τις ώρες χρήσης και την πρόσβαση στα κοινωνικά μέσα. Ζήτησαν από την εταιρεία να διεξαγάγει περισσότερη έρευνα και να αντιμετωπίσει μια “αυξανόμενη κοινωνική ανησυχία”. Μέσα σε λίγες μέρες, η Apple απάντησε ότι περισσότερες λειτουργίες για τους γονείς ήταν ήδη σε εξέλιξη. Η Google προσθέτει καλύτερους γονικούς ελέγχους στην εφαρμογή Kids του YouTube μετά από αναφορές ότι παρείχε ακατάλληλα βίντεο.
8. Θα ενταχθούν οι κυβερνήσεις;
Ίσως. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Διευθύνου Σύμβουλου του Facebook, Mark Zuckerberg τον Απρίλιο του 2004 στο Κογκρέσο των Η.Π.Α., επισημάνθηκαν ερωτήματα σχετικά με τα παιδιά από τον γερουσιαστή Ed Markey της Μασαχουσέτης. Ο νομοθέτης πίεσε τον Ζουκμπεργκ να υποστηρίξει ένα νομοσχέδιο που εισήγαγε το 2015 για την επέκταση της προστασίας της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο για τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 16. Ο Markey έχει επίσης συγκρίνει τους ”τεχνολογικούς γίγαντες” με τη βιομηχανία καπνού. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο υπουργός Υγείας Jeremy Hunt απείλησε να εντάξει κανονισμούς στην Google, στο Twitter, στο Snapchat και άλλες εταιρείες, λέγοντας ότι η αποτυχία τους να αποτρέψει την χρήση απί τους ανήλικους, άφησαν τους γονείς με μια “προσβλητική επιλογή” – υποκίπτοντας και αφήνοντας στα παιδιά απο πολύ μικρά να χρησιμοποιηούν τις πλατφόρμες τους, ή απομονώνοντάς τα από τους συμμαθητές τους.
9. Ποιο ειναι το επόμενο βήμα;
Αυτό που αναγκάζει τις εταιρείες τεχνολογίας είναι ο εισερχόμενος Κανονισμός Γενικής Προστασίας Δεδομένων στην Ευρώπη, ο οποίος θα απαγορεύσει σε κάθε εταιρεία να επεξεργάζεται δεδομένα από χρήστες κάτω των 16 ετών χωρίς γονική συναίνεση. Τον Απρίλιο, η υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων που ανήκει στο Facebook, WhatsApp αύξησε το όριο ηλικίας των χρηστών στην Ευρώπη στα 16 απο τα 13 . Το SnapChat δεν θα επεξεργάζεται πλέον δεδομένα που ενδεχομένως απαιτούν συγκατάθεση των γονέων, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης του ιστορικού της γεωγραφικής τοποθεσίας. Αλλαγές όπως αυτές έθεσαν τους γονείς σε μια νέα δέσμευση, δεδομένου ότι μια έρευνα του Pew Research Center διαπίστωσε ότι η ανταλλαγή μηνυμάτων είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να διατηρείτε επαφή με τα παιδιά. Ίσως να είναι μια περίπτωση του ”να κάνω ό, τι λέω, και όχι τι κάνω”.