Καίριες παρεμβάσεις και αλλαγές σε υφιστάμενες διατάξεις εισάγει νομοσχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης που παρουσιάστηκε χθες στο υπουργικό συμβούλιο και αναμένεται να μπει σε διαβούλευση εντός των επομένων τριών εβδομάδων. Μεταξύ άλλων ρυθμίζει θέματα Ψηφιακής Διακυβέρνησης και ηλεκτρονικών επικοινωνιών στο Δημόσιο και κωδικοποιεί πάνω από 125 διατάξεις που περιλαμβάνονται σε δεκάδες νόμους της προηγούμενης δεκαπενταετίας για την πληροφορική και τους ανανεώνει με τα σημερινά δεδομένα (π.χ. Διαύγεια, Προσβασιμότητα, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση).
Επίσης εισάγει νέες διατάξεις για να συγκροτηθεί η απαραίτητη θεσμική και νομοθετική βάση για την εξέλιξη του Ψηφιακού Κράτους την επόμενη δεκαετία, προωθεί νέο νομοθετικό πλαίσιο για τον Ενιαίο Αριθμό του Πολίτη, τις ψηφιακές υπογραφές, τις ψηφιακές σφραγίδες, τα ψηφιακά έγγραφα και εξυπηρετεί τους στόχους της Καλής Νομοθέτησης, όπως έχουν τεθεί στο ν. 4622/2019 για το Επιτελικό Κράτος, ώστε α) πολίτες, επιχειρήσεις, αλλά και δημόσιοι υπάλληλοι να μην χρειάζεται να ανατρέχουν σε μια πανσπερμία διατάξεων.
Το νομοσχέδιο υπό τον τίτλο «Κώδικας Ψηφιακής Διακυβέρνησης» παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, ενώ για τη σύνταξή του εργάστηκε ειδική ομάδα με συντονιστή τον Γενικό Γραμματέα Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών, Λεωνίδα Χριστόπουλο, εκ των βασικών συντακτών του νόμου για το Επιτελικό Κράτος.
Ειδικότερα με το νομοσχέδιο θεσμοθετείται:
1: Νέο Σύστημα Διακυβέρνησης-προγραμματισμός Εθνικής Ψηφιακής Πολιτικής σε κυλιόμενη βάση: Ο προγραμματισμός και η εφαρμογή της εθνικής ψηφιακής στρατηγικής μέσω της Βίβλου, συγχρονίζεται με τον προγραμματισμό του κυβερνητικού έργου (Επιτελικό Κράτος) και γίνεται σε κυλιόμενη βάση προκειμένου να προσαρμόζεται στις νέες εξελίξεις με ευελιξία.
2: Γενικές Αρχές Ψηφιακής Διακυβέρνησης: Θεσμοθετούνται οι αρχές της ψηφιακής διακυβέρνησης ώστε να δίνεται έμφαση στην αναπτυξιακή λογική και στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος (ευπαθείς ομάδες, προστασία προσωπικών δεδομένων κλπ.).
3: Ετήσια βραβεία ψηφιακής διακυβέρνησης για δημοσίους φορείς ή υπαλλήλους. Ουσιαστικά διευρύνεται η διάταξη που υπήρχε στο νόμο 4305/2014 για τα ανοικτά δεδομένα.
4: Ολοκληρωμένες ρυθμίσεις για την έκδοση ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων και την ηλεκτρονική διακίνησή τους. Οι ρυθμίσεις αυτές αφορούν και τα ηλεκτρονικά ιδιωτικά έγγραφα. Επιπλέον, εισάγονται ρυθμίσεις για την ισχύ των ηλεκτρονικών δημόσιων και ιδιωτικών εγγράφων μετά την εκτύπωσή τους.
5: Η ισχύς των ηλεκτρονικών εγγράφων επεκτείνεται και στις διαδικασίες ενώπιον όλων των δικαστηρίων. Εισάγονται γενικές ρυθμίσεις και ειδικότερες προσθήκες στις ισχύουσες δικονομικές διατάξεις.
6: Διατάξεις που αφορούν τις διαδικασίες ηλεκτρονικής διαχείρισης και διακίνησης εγγράφων σε όλους τους φορείς του δημόσιου τομέα μέσω Κεντρικού Συστήματος Ηλεκτρονικής Διακίνησης Εγγράφων (ΚΣΗΔΕ) το οποίο ολοκληρώνεται τους επόμενους μήνες και στο οποίο θα ενταχθούν όλοι οι δημόσιοι φορείς.
7: Επικαιροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο που σχετίζεται με τα ψηφιακά πιστοποιητικά και τους παρόχους τους (ηλεκτρονικές υπογραφές και σφραγίδες). Επίσης, νομοθετείται για πρώτη φορά, η εξ αποστάσεως ταυτοποίηση – μέθοδος διαδεδομένη στην ΕΕ –και δημιουργούνται οι συνθήκες για να αναπτυχθούν, τόσο στο ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
8: Εισάγεται η ηλεκτρονική υπηρεσία συστημένης παράδοσης: ό,τι αποτελεί το σημερινό συστημένο ταχυδρομείο, μπορεί να αποτελέσει η υπηρεσία συστημένης παράδοσης για τον ηλεκτρονικό κόσμο. Στόχος να αποτελέσει ένα ασφαλές ηλεκτρονικό «κανάλι επικοινωνίας» του Δημοσίου με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις.
9: Εκσυγχρονίζεται η Αρχή Πιστοποίησης Ελληνικού Δημοσίου (ΑΠΕΔ) δομή της κεντρικής διοίκησης υπό την σκέπη του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Εναρμονίζεται με τα τελευταία πρότυπα με στόχο την εξωστρέφειά της.
10: Ενσωματώνεται η νέα Οδηγία (2019/1024) για τα Ανοικτά Δεδομένα. Βασικό στοιχείο η καθιέρωση και ενδυνάμωση/διεύρυνση της αρχής της ανοικτής (και κατά κανόνα δωρεάν) διάθεσης και περαιτέρω χρήσης των εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων που βρίσκονται στην κατοχή των φορέων του δημόσιου τομέα, ενώ προστίθενται στο πεδίο εφαρμογής οι ΔΕΚΟ του ν. 3429/2005 καθώς και τα ερευνητικά ιδρύματα του ν. 4386/2014.
11: Μητρώο Διοικητικών Διαδικασιών Δημοσίου, στο οποίο καταχωρούνται όλες οι ψηφιακές ή φυσικές διαδικασίες του Δημοσίου τομέα ανεξαρτήτως εάν αφορούν παροχή δημόσιας υπηρεσίας σε πολίτες ή φορείς του ιδιωτικού τομέα ή εσωτερικές διαδικασίες του δημοσίου τομέα.
12: Μητρώο Επικοινωνίας Πολιτών ως το μοναδικό σημείο της Δημόσιας Διοίκησης, όπου ο πολίτης θα δηλώνει τα στοιχεία επικοινωνίας του (διεύθυνση, τηλέφωνο, email). Όλοι οι δημόσιοι φορείς θα χρησιμοποιούν αποκλειστικά αυτό το μητρώο, για να ενημερώνονται για τα στοιχεία επικοινωνίας των πολιτών, χωρίς να απαιτείται οι πολίτες να δηλώνουν ή να επικαιροποιούν ξεχωριστά σε κάθε φορέα τα στοιχεία επικοινωνίας τους.
13: Κατάργηση της χρήσης του φαξ στο δημόσιο.
14: Ενδυναμώνεται η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη (gov.gr).με περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της. Η Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr – ΕΨΠ) αποτελεί την αποκλειστική πύλη παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών προς πολίτες/επιχειρήσεις. Εισάγονται περαιτέρω ρυθμίσεις για τη λειτουργία της με βασικά στοιχεία τη δυνατότητα έκδοσης εγγράφων/αιτήσεων από φυσικά ή νομικά πρόσωπα και την καθιέρωση ισχυρών μεθόδων επαλήθευσης της ταυτότητας του συναλλασσομένου προσώπου (αυθεντικοποίηση), ώστε να υπάρχει η μέγιστη βεβαιότητα για την ταυτότητα του προσώπου που χρησιμοποιεί κάθε υπηρεσία.
15: Μονιμοποιούνται οι νέες ψηφιακές υπηρεσίες που είχαν θεσμοθετηθεί με ΠΝΠ (Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου) για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης του COVID-19. Κωδικοποιούνται οι διατάξεις για τις πρώτες ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες μέσω της ΕΨΠ: (α) Ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση, (β) Ηλεκτρονική εξουσιοδότηση, (γ) άυλη συνταγογράφηση, (δ) KYC. Εφεξής, δεν απαιτείται η φυσική παρουσία του πολίτη στις αρμόδιες αρχές για την επικύρωση του γνήσιου της υπογραφής σε υπεύθυνες δηλώσεις και εξουσιοδοτήσεις, καθώς η αυθεντικοποίηση που πραγματοποιείται για τη χρήση των ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών της ΕΨΠ έχει την ίδια ισχύ με την βεβαίωση γνήσιου υπογραφής του άρθρου 11 του ν. 2690/1999 (Α’ 45). KYC: Παρέχεται η δυνατότητα να διεξάγονται ηλεκτρονικά από τις Τράπεζες τα μέτρα δέουσας επιμέλειας που προβλέπει η νομοθεσία για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, διευκολύνοντας τις σχετικές τραπεζικές διαδικασίες και εξουδετερώνοντας τα αντίστοιχα κόστη τόσο των τραπεζών όσο και των πολιτών/επιχειρήσεων. Η σχετική πρωτοβουλία έχει ολοκληρωθεί θεσμικά μετά από στενή συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών.
16: Θεσμοθετείται η Υποχρέωσης Ομοιομορφίας ιστοσελίδων Κεντρικής Διοίκησης πλην ΑΕΙ/ερευνητικών και Πολιτισμού.
17: ΝΕΑ Διαύγεια: κατάργηση δημοσίευσης ατομικών πράξεων σε ΦΕΚ (πλην εξαιρέσεων). Εντάσσεται το νομοθετικό πλαίσιο της Διαύγειας στο νέο νόμο. Επιπλέον, καταργείται η υποχρέωση δημοσίευσης ατομικών διοικητικών πράξεων σε ΦΕΚ (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων). Η διαδικασία δημοσίευσης των ατομικών διοικητικών πράξεων απλουστεύεται μέσω της δημοσίευσης αποκλειστικά στη Διαύγεια. Ο χρόνος εφαρμογής της απλούστευσης αυτής θα καθοριστεί σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων.
18: Θεσμοθετείται Προσωπικός Αριθμός (ΠΑ) για τους πολίτες. (α) Καθιερώνεται ΠΑ για την ταυτοποίηση των φυσικών προσώπων, με σκοπό την παροχή υπηρεσιών από φορείς του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Ο ΠΑ αποδίδεται δε μία φορά στο φυσικό πρόσωπο και δεν μεταβάλλεται. (β) Ο ΠΑ αποδίδεται σε κάθε φυσικό πρόσωπο που δικαιούται Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) ή Αριθμό Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ). Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί ΑΦΜ, αυτός αποτελεί τον ΠΑ. Σε όσα φυσικά πρόσωπα έχει αποδοθεί μόνο ΑΜΚΑ, τους αποδίδεται ο ΠΑ σύμφωνα με διαδικασία που ορίζεται σε απόφαση. (γ) Ο ΠΑ δεν συνεπάγεται αυτοδικαίως τη χορήγηση δικαιωμάτων ή την επιβολή υποχρεώσεων στον κάτοχό του. Οι όροι και οι προϋποθέσεις για τα δικαιώματα και υποχρεώσεις του κατόχου του ΠΑ ρυθμίζονται από την κείμενη φορολογική, εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία. (δ) Ο ΠΑ θα αντικαταστήσει τον ΑΦΜ των φυσικών προσώπων και τον ΑΜΚΑ σταδιακά και με πλήρη αντικατάσταση εντός μιας διετίας.
19: Το νομοσχέδιο υιοθετεί την καλή πρακτική, διεθνώς, του cloudfirstpolicy. Κανόνας είναι η προτεραιότητα στην επιλογή υπηρεσιών νέφους από όλους τους δημόσιους φορείς με την υποχρέωση χρήσης είτε των κεντρικών υποδομών κυβερνητικού νέφους (G-Cloud) της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων Δημόσιας Διοίκησης, είτε άλλων υποδομών publiccloud από πιστοποιημένους παρόχους, στο πλαίσιο των συμβάσεων που συνάπτει η ΓΓΠΣΔΔ με αυτούς.
Ακόμη, ο Κώδικας Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών ενσωματώνει στο ελληνικό Δίκαιο την Οδηγία (ΕΕ) 2018/1972 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών (προθεσμία ενσωμάτωσης: 21/12/2020) και αντικαθιστά το μεγαλύτερο μέρος του ν. 4070/2012 «Ρυθμίσεις Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών Μεταφορών, Δημοσίων Έργων και άλλες διατάξεις» (Α’ 82). Ο Κώδικας εκσυγχρονίζει το ρυθμιστικό πλαίσιο θεσπίζοντας σαφείς και ενιαίους κανόνες με τους ακόλουθους στόχους: (α) προώθηση των επενδύσεων στα δίκτυα πολύ υψηλής χωρητικότητας, (β) τόνωση του ανταγωνισμού και ανάπτυξη της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, και (γ) προστασία των τελικών χρηστών – καταναλωτών, ώστε πολίτες και επιχειρήσεις να μπορούν να απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας συνδεσιμότητα και αυξημένη επιλογή καινοτόμων ψηφιακών υπηρεσιών, σε ανταγωνιστικές τιμές.