Μια σοκαριστική πραγματικότητα αποκαλύπτει μυστική έρευνα του BBC News Arabic, καταγράφοντας τη σύγχρονη σκλαβιά που βιώνουν οι οικιακές βοηθοί στο Κουβέιτ, με εταιρείες- κολοσσούς της τεχνολογίας να φιλοξενούν τη μαύρη αγορά των σημερινών σκλαβοπάζαρων.
Μπορεί τις γυναίκες αυτές να μην τις βλέπει κανείς στους δρόμους, αλλά αν ψάξει κανείς μέσω του smartphone του μπορεί να σκρολάρει κοιτάζοντας χιλιάδες φωτογραφίες ανθρώπων ταξινομημένων ανάλογα με την προέλευση, και διαθέσιμων προς αγορά, έναντι μερικών χιλιάδων δολαρίων.
Η έρευνα του βρετανικού καναλιού έδειξε πως οι οικιακές βοηθοί αγοράζονται παράνομα και πωλούνται online, με μέρος του θλιβερού αυτού εμπορίου να γίνεται στο Instagram, όπου οι αναρτήσεις προμοτάρονται με βάση συγκεκριμένα hashtags και οι διαπραγματεύσεις γίνονται μέσω προσωπικών μηνυμάτων.
Άλλες τέτοιες σοκαριστικές αγγελίες προωθούνται μέσω εφαρμογών που παρέχονται από το Google Play και το App Store της Apple, καθώς και μέσω άλλων ιστοσελίδων.
«Αυτό που κάνουν είναι να προωθούν το online σκλαβοπάζαρο» σχολιάζει η Urmila Bhoola, ειδική απεσταλμένη του ΟΗΕ. «Εάν οι Google, Apple, Facebook o κ.ά.φιλοξενούν τέτοιες εφαρμογές θα πρέπει να κληθούν να δώσουν εξηγήσεις».
Μετά την αποκάλυψη, το Facebook ισχυρίστηκε πως απαγόρεψε ένα από τα απαγορευμένα hashtags, ενώ Google και Apple λένε πως εργάζονται με τους προγραμματιστές των εφαρμογών για να αποτρέψουν ενδεχόμενη παράνομη δραστηριότητα.
Σύμφωνα πάντως με το BBC, υπάρχουν ακόμα ενεργές τέτοιες αγγελίες στο Instagram και σε άλλες εφαρμογές που είναι διαθέσιμες μέσω Apple και Google.
Σκλαβοπάζαρο
Εννιά στα δέκα σπίτια στο Κουβέιτ έχουν οικιακή βοηθό, γυναίκες που συνήθως προέρχονται από ορισμένα από τα πιο φτωχά μέρη του κόσμου και πηγαίνουν στον Κόλπο με στόχο να βγάλουν χρήματα για να στηρίξουν οικονομικά τις οικογένειές τους πίσω στην πατρίδα τους.
Οι δημοσιογράφοι του BBC Arabic υποδύθηκαν ζευγάρι που είχε μόλις φτάσει στο Κουβέιτ. Η ομάδα τους μίλησε με 57 χρήστες και επισκέφθηκε πάνω από δέκα ανθρώπους που επιχείρησαν να τους πουλήσουν την οικιακή τους βοηθό μέσω της δημοφιλούς εφαρμογής 4Sale.
Σχεδόν όλοι οι πωλητές διαφήμιζαν πως έχουν κατασχέσει τα διαβατήρια των γυναικών, τις έχουν κλεισμένες στο σπίτι, δεν τους δίνουν ρεπό και τους παρέχουν μικρή ή καθόλου πρόσβαση σε τηλέφωνο.
Η εφαρμογή επιτρέπει στον ενδιαφερόμενο να φιλτράρει την «προσφορά» με κριτήριο την εθνικότητα, με διαφορετικές τιμές εμφανείς, ανάλογα με την κατηγορία.
«Αφρικανή βοηθός, καθαρή και χαμογελαστή» γράφει μία αγγελία. «Νεπαλέζα που τολμά να ζητήσει ρεπό» μία άλλη, όπως μεταδίδει το βρετανικό δίκτυο.
Μιλώντας με τους πωλητές, η δημοσιογραφική ομάδα άκουσε και πολλά ρατσιστικά σχόλια. «Οι Ινδές είναι οι πιο βρόμικες» περιέγραψε ένας εκ αυτών αναφερόμενος σε μία γυναίκα.
Τα ανθρώπινα δικαιώματα
Οι δημοσιογράφοι που δήθεν αναζητούσαν οικιακή βοηθό άκουγαν από τους πωλητές προτροπές να μην τους δίνουν ούτε μία ημέρα ή ένα λεπτό ρεπό και να τους αρνούνται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Ένας από τους πωλητές, αστυνομικός, λέει για να προμοτάρει τη γυναίκα που «πουλά»: «Πίστεψέ με, είναι πολύ καλή, γελάει και χαμογελάει. Ακόμα κι αν την κρατάς ξύπνια έως τις 5 το πρωί δεν θα παραπονεθεί». Πρόσθεσε μάλιστα πως οι οικιακές βοηθοί αντιμετωπίζονται σαν «εμπόρευμα»…
«Υπάρχουν άνθρωποι που αγοράζουν μια υπηρέτρια για 2000 δολάρια και την πουλάνε για 3.300» είπε χαρακτηριστικά.
Έδωσε μάλιστα και συμβουλές, σαν η γυναίκα να του ανήκει. «Μην της δώσετε το διαβατήριό της. Είστε ο χορηγός της, γιατί να της το δώσετε;»
Μάλιστα σε μία περίπτωση, οι «πωλητές» πρότειναν στους δημοσιογράφους ακόμα κι ένα 16χρονο κορίτσι.
Η Fatou- ψευδώνυμο για να προστατευτεί η ταυτότητά της- είχε μεταφερθεί στο Κουβέιτ από τη Γουινέα στη Δυτική Αφρική και ήδη εργαζόταν ως οικιακή βοηθός επί έξι μήνες πριν την ανακαλύψει το BBC- παρότι η νομοθεσία της χώρας δεν επιτρέπει οικιακή βοηθό κάτω των 21 ετών.
Η πωλήτριά της κόμπαζε για το ότι δεν της είχε δώσει καθόλου ρεπό, της είχε πάρει το διαβατήριο και το τηλέφωνο και για το ότι δεν της είχε επιτρέψει να βγει μόνη από το σπίτι. Όλα τα παραπάνω είναι παράνομα.
Με την άδεια του χορηγού
«Είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγχρονης σκλαβιάς» σχολιάζει η Bhoola. «Είναι ένα παιδί που το πουλάνε και το αγοράζουν, λες και είναι αντικείμενο».
Στις περισσότερες χώρες του Κόλπου, οι οικιακές βοηθοί μπαίνουν στη χώρα μέσω υπηρεσιών και καταχωρούνται επισήμως από την κυβέρνηση. Οι ενδιαφερόμενοι εργοδότες πληρώνουν ένα ποσό στις υπηρεσίες αυτές και γίνονται ο επίσημος «χορηγός» της εργαζόμενης.
Όπως προβλέπεται, μία οικιακή βοηθός δεν μπορεί να παραιτηθεί από τη δουλειά της, ούτε να αλλάξει εργοδότη, ούτε να φύγει από τη χώρα, χωρίς την άδεια του χορηγού της.
Το 2015, εισήχθη στη χώρα νομοθεσία για να βοηθήσει στην προστασία των γυναικών αυτών, αλλά η νομοθεσία αυτή δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής.
Οι εφαρμογές που αναφέρονται παραπάνω, όπως και το Isntagram, δίνει στους εργοδότες τη δυνατότητα να πουλήσουν τη «χορηγία» τους σε άλλους εργοδότες και να βγάλουν κέρδος. Αυτό γίνεται παρακάμπτοντας τις υπηρεσίες και δημιουργεί μία ανεξέλεγκτη μαύρη αγορά, η οποία κάνει τις γυναίκες ακόμα πιο ευάλωτες στην κακοποίηση και την εκμετάλλευση.
Αυτό το online σκλαβοπάζαρο δεν υπάρχει μόνο στο Κουβέιτ. Στη Σαουδική Αραβία, η έρευνα αποκάλυψε εκατοντάδες γυναίκες που πωλούνται μέσω της Haraj, μιας ακόμα δημοφιλούς εφαρμογής. Εκατοντάδες ακόμα διατίθενται μέσω Instagram.
«Πραγματική κόλαση»
Η δημοσιογραφική ομάδα του BBC ταξίδεψε στη Γουινέα για να προσπαθήσει να βρει την οικογένεια της 16χρονης Fatou.
«Το Κουβέιτ είναι πραγματική κόλαση» σχολίασε μία γυναίκα που είχε εργαστεί ως υπηρέτρια στη χώρα. Η γυναίκα που την «προσέλαβε» την ανάγκαζε να κοιμάται στον χώρο όπου κοιμούνταν οι αγελάδες. «Ούτε ύπνος, ούτε φαγητό, τίποτα».
Η Fatou τελικά βρέθηκε από τις αρχές του Κουβέιτ και μεταφέρθηκε σε καταφύγιο για οικιακές βοηθούς. Δύο ημέρες αργότερα απελάθηκε στη Γουινέα ως ανήλικη.
Η ίδια μίλησε στο BBC για την εμπειρία της, σε τρία σπίτια, κατά τη διάρκεια των 9 μηνών που έμεινε στο Κουβέιτ- αν και πληρώθηκε μόνο για δύο μήνες. «Μου φώναζαν, με αποκαλούσαν ζώο. Με πλήγωνε, με στεναχωρούσε, αλλά δεν μπορούσα να κάνω τίποτα».
Τώρα έχει πλέον γυρίσει στο σχολείο της στο Κονακρί.
«Είμαι τόσο χαρούμενη» είπε στους δημοσιογράφους του βρετανικού δικτύου. «Ακόμα και τώρα που μιλάμε για αυτό, είμαι ακόμα χαρούμενη. Η ζωή μου είναι καλύτερη. Νιώθω σαν να επιστρέφω από τη σκλαβιά».
Το Hashtag που αφαιρέθηκε
Η κυβέρνηση του Κουβέιτ ισχυρίζεται πως «βρίσκεται σε πόλεμο με αυτού του είδους συμπεριφορά» και επέμεινε πως οι εφαρμογές θα αντιμετωπιστούν καταλλήλως.
Μέχρι σήμερα ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, δεν έχει γίνει καμία κίνηση, ούτε κάποια νομική ενέργεια σε βάρος της γυναίκας που επιχείρησε να πουλήσει τη Fatou.
Η εφαρμογή 4Sale αφαίρεσε το τμήμα οικιακών βοηθών από την πλατφόρμα της και το Facebook ανέφερε πως απαγόρευσε το αραβικό hashtag “خادمات للتنازل#” – που σημαίνει κάτι σαν «υπηρέτριες προς μεταφορά».
Η Google εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία της και γνωστοποίησε πως ήδη εργάζεται στην κατεύθυνση της αποτροπής αυτής της δράσης.
Η Apple ανακοίνωσε πως απαγορεύει αυστηρά την προώθηση του trafficking ανθρώπων και την παιδική εκμετάλλευση.