Tο ρυθμιστικό πλαίσιο για την αξιοποίηση των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης από το δημόσιο, ζητήματα που άπτονται της κυβερνοασφάλειας, του Διαδικτύου των Πραγμάτων (ΔτΠ) και των Συστημάτων μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) ρυθμίζει, μεταξύ άλλων, νομοσχέδιο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η συζήτηση του οποίου ξεκίνησε χθες στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης της Βουλής.
Ειδικότερα, υπό τον τίτλο «Αναδυόμενες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης και άλλες διατάξεις» το εν λόγω σχέδιο νόμου θεσπίζει την υποχρέωση των φορέων του δημόσιου τομέα: α) για δημόσια διάθεση συγκεκριμένων κατηγοριών πληροφοριών που σχετίζονται με τη λειτουργία των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που χρησιμοποιούν και β) για σαφή και επαρκή ενημέρωση των προσώπων που επηρεάζονται από τη λήψη αποφάσεων μέσω συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Εισάγει υποχρεώσεις ενημέρωσης για τους αναδόχους συμβάσεων με αντικείμενο συστήματα τεχνητής νοημοσύνης. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνται δικλείδες ασφαλείας, προκειμένου ο φορέας του δημοσίου τομέα να είναι σε θέση να ασκεί εποπτεία του τρόπου λειτουργίας του συστήματος και των παραμέτρων που λαμβάνονται υπόψη για τη λήψη αποφάσεων ώστε να ανταποκριθεί, σε δεύτερο στάδιο, στις υποχρεώσεις: α) ενημέρωσης των προσώπων που αφορά η απόφαση και β) δημόσιας διάθεσης των πληροφοριών της παρ. 1 του άρθρου 6.
Στο πλαίσιο αυτό θεσπίζεται υποχρέωση των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, να παρέχουν επαρκή και σαφή ενημέρωση στους εργαζομένους, πριν την πρώτη χρήση εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης, η οποία επηρεάζει διαδικασίες λήψης απόφασης σχετικά με τους εργαζομένους ή τους υποψήφιους εργαζομένους. Η παράβαση των ανωτέρω υποχρεώσεων δύναται, δεδομένης της εργασιακής τους φύσης, να οδηγήσει στην επιβολή των διοικητικών και ποινικών κυρώσεων των άρθρων 24 και 28 του ν. 3996/2011 (Α’ 170)
Παράλληλα προβλέπει την υποχρέωση τήρησης μητρώου εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα, οι οποίες συνιστούν μεσαία ή μεγάλη οντότητα, ενώ παράλληλα ορίζονται και οι ελάχιστες πληροφορίες που αυτό περιλαμβάνει.
Στον τομέα της κυβερμοασφάλειας και με στόχο την περαιτέρω θωράκιση του δημόσιου τομέα έναντι κυβερνοεπιθέσεων καθιερώνονται, Παρατηρητήριο Ανάλυσης Υβριδικών Απειλών, Εθνική Αρχή Πιστοποίησης Κυβερνοασφάλειας, Εθνικό Κέντρο Συντονισμού για την Κυβερνοασφάλεια, ενώ κάθε φορέας της Κεντρικής Κυβέρνησης θα πρέπει να ορίσει υπεύθυνο Ασφάλειας Συστημάτων Πληροφορικής και Επικοινωνιών.
Ακόμη με το σχέδιο νόμου του Ψηφιακής Διακυβέρνησης:
Εισάγονται ρυθμίσεις για τη διαφανή και ασφαλή λειτουργία των συσκευών τεχνολογίας του Διαδικτύου των Πραγμάτων (ΔτΠ – Internet of Things) από φορείς κρίσιμων υποδομών του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οριοθετούνται τα βασικά στοιχεία των εφαρμογών της τεχνολογίας κατανεμημένου καθολικού (ΤΚΚ – Blockchain). Μέσω των συγκεκριμένων διατάξεων ρυθμίζονται ζητήματα σχετικά με το κύρος, την ισχύ και τη δεσμευτικότητα εργαλείων όπως τα «έξυπνα συμβόλαια», με στόχο να αποτελέσουν μέσο ενίσχυσης της ασφάλειας των συναλλαγών.
Καθιερώνεται το νομικό πλαίσιο σχετικά με την τρισδιάστατη εκτύπωση (3D printing), δημιουργώντας ένα πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των παραγόντων που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφοδιασμού προϊόντων τρισδιάστατης εκτύπωσης (κατασκευαστής, μεσάζοντες, διανομείς).
Αναγνωρίζεται θεσμικά η χρήση της ψηφιοποιημένης ιδιόχειρης υπογραφής σε συναλλαγές με πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα και επιτυγχάνεται η αναγκαία ασφάλεια δικαίου σε μια συναλλακτική πρακτική που λαμβάνει χώρα σε μεγάλη συχνότητα στην τραπεζική καθημερινότητα και συμβάλλει στην ταχεία και ασφαλή διεκπεραίωση των σχετικών υποθέσεων.
Με άλλη ρύθμιση του νομοσχεδίου επεκτείνονται οι καταστατικοί σκοποί της Ε.Δ.Υ.Τ.Ε. Α.Ε. και η τελευταία καθίσταται αρμόδια για την αναβάθμιση των ψηφιακών ικανοτήτων στη χώρα, μέσω του σχεδιασμού και της παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης, κατάρτισης, επιμόρφωσης και πιστοποίησης. Επιπρόσθετα, για τον σκοπό της αποτελεσματικότερης εκπλήρωσης της αποστολής της, ρητά πλέον ορίζεται ότι δύναται να είναι «δικαιούχος» κατά την έννοια της παρ. 6 του άρθρου 3 του ν. 4314/2014 (Α’ 265) και έχει αρμοδιότητα για έναρξη και υλοποίηση έργων του δημοσίου στο πλαίσιο των καταστατικών σκοπών της, μέσω διευρυμένης δυνατότητας επιχορήγησης, αλλά και ενίσχυσης από κάθε νόμιμη πηγή.
Η Ε.Δ.Υ.Τ.Ε. έχει αναλάβει ήδη αρκετά έργα για λογαριασμό του Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών με drones
Έπειτα από τη σχετική έγκριση της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) βάσει του νομοσχεδίου γίνεται δυνατή η χρήση Συστημάτων μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) για την παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών.
Τα ειδικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι τεχνικές προδιαγραφές ασφαλείας των ΣμηΕΑ που χρησιμοποιούνται για την παροχή ταχυδρομικών υπηρεσιών, καθώς και κάθε άλλο συναφές θέμα θα καθοριστούν με απόφαση του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, κατόπιν εισήγησης της ΕΕΤΤ και της Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (Α.Π.Α.).
Στο τρίτο τμήμα του σχεδίου νόμου περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την δημιουργία μιας ενιαίας Εθνικής Πολιτικής Διοικητικών Διαδικασιών (ΕΠΔΔ). Στο πλαίσιο αυτό, εμπλουτίζονται οι δράσεις του Εθνικού Προγράμματος Απλούστευσης Διαδικασιών (ΕΠΑΔ) και εισάγονται ρυθμίσεις που αποσκοπούν στην περαιτέρω απλούστευση του δημόσιου τομέα και την ενίσχυση του ψηφιακού μετασχηματισμού της χώρας. Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται ρυθμίσεις όπως, η κατάργηση του Μητρώου Αρρένων, ο εκσυγχρονισμός του Εθνικού Μητρώου Διαδικασιών, με το οποίο το Δημόσιο καταγράφει το σύνολο των διοικητικών διαδικασιών προς διευκόλυνση του πολίτη, και η απλούστευση και ψηφιοποίηση καθημερινών διοικητικών διαδικασιών φυσικών προσώπων.
Τι είπαν για το νομοσχέδιο Κ. Πιερρακάκης και Μ. Κάτσης
Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο στην Επιτροπή της Βουλής μεταξύ άλλων είπε: «Αυτό το οποίο επιδιώκουμε εδώ είναι: να προβάλουμε τις δικές μας αξίες στη τεχνολογική εξέλιξη όπως αυτή θα αποτυπωθεί εθνικά και να επηρεάσουμε – εάν θέλετε – τον τρόπο με τον οποίον οι τεχνολογίες θα εφαρμοστούν γιατί στο τέλος της ημέρας δεν είναι ουδέτερες. “Η αξία τους έγκειται στη χρήση τους” όπως λέει και η γνωστή αποστροφή που μαθαίναμε μικρότεροι στην έκθεση, αλλά νομίζω ότι αυτό δεν είναι απλά κλισέ, είναι πάρα πολύ ουσιαστικό. Η χρήση προβάλει αξίες, προβάλλει το αξιακό μας πλαίσιο.»
Ο εισηγητής από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, Μάριος Κάτσης, μίλησε για προχειρότητα και «επιδερμικότητα» στον τρόπο που το νομοσχέδιο προσεγγίζει το ζήτημα της ορθής χρήσης των νέων τεχνολογιών και μεταξύ άλλων ρώτησε τον υπουργό ποιος συνέταξε το νομοσχέδιο: «Καμμιά συμβουλευτική; Κανά γραφείο νομικών της Αθήνας; Μήπως οι επαΐοντες του υπουργείου σας. Το ελάχιστο που οφείλατε να κάνετε, αν είχατε τη στοιχειώδη πολιτική και δημοκρατική ευαισθησία και συναίσθηση για το τι, πραγματικά, πραγματεύεται ένα τέτοιο νομοσχέδιο θα ήταν να συστήσετε μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή ή μία επιτροπή διαλόγου με επιστήμονες εγνωσμένου κύρους και, μάλιστα, από όλους τους κλάδους, για να επεξεργαστεί προσεκτικά το ζήτημα.»