Στην αυγή του 21ου αιώνα, η τεχνολογία έχει διαμορφώσει έναν κόσμο όπου η ψηφιακή παρουσία είναι παντού: από την επικοινωνία και την εργασία, μέχρι την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία. Η ψηφιακή επανάσταση έχει αλλάξει ριζικά την καθημερινότητα, φέρνοντας τεράστιες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις που δεν μπορούμε πλέον να αγνοούμε. Στο επίκεντρο αυτών των προκλήσεων βρίσκεται η έννοια της «Ψηφιακής Ευημερίας» – η ικανότητα να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία χωρίς αυτή να μας κατακλύζει ή να μας βλάπτει.
Με στόχο την προώθηση αυτής της ισορροπίας, η Κοινωνία της Πληροφορίας Μ.Α.Ε. πραγματοποίησε την πρώτη ημερίδα για την ψηφιακή ευημερία στην οικογένεια, η οποία συγκέντρωσε έντονο ενδιαφέρον και ουσιαστικό διάλογο. Η εκδήλωση έδωσε έμφαση στη σωστή χρήση των ψηφιακών μέσων, αποτρέποντας τον εθισμό στο διαδίκτυο και προτείνοντας πρακτικές λύσεις.
Η σύμβουλος επικοινωνίας Αλέκα Σταματιάδη και ο σύμβουλος υποστήριξης εταιρικών υποδομών Γιώργος Βούλγαρης ανέλυσαν τις έννοιες της ψηφιακής ευημερίας, του ψηφιακού εγγραμματισμού και της ασφάλειας στο διαδίκτυο. Η ανάγκη καθορισμού σαφών ορίων, ιδιαίτερα για τα παιδιά, αναδείχθηκε ως κρίσιμος παράγοντας, ενώ οι εισηγητές τόνισαν ότι οι ενήλικες έχουν ισότιμη ευθύνη να ελέγχουν τη δική τους χρήση.
Αναδείχθηκε επίσης η σημασία της κριτικής σκέψης απέναντι στην πληθώρα πληροφοριών, στην αναγνώριση ψευδών ειδήσεων και στη συνειδητοποίηση του πώς οι αλγόριθμοι των πλατφορμών επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή.
Οι κίνδυνοι
Η ψηφιακή εποχή έχει φέρει πρωτοφανή συνδεσιμότητα, αλλά και νέους κινδύνους. Η συνεχής ροή ειδοποιήσεων, η εξάρτηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το αδιάκοπο “scrolling” και το φαινόμενο FOMO (Fear of Missing Out) προκαλούν άγχος, κατάθλιψη και αίσθηση απομόνωσης, ιδίως στους νέους. Έρευνες δείχνουν ότι η υπερφόρτωση πληροφοριών μειώνει την ικανότητα συγκέντρωσης και δημιουργεί ένα περιβάλλον διαρκούς κόπωσης – το λεγόμενο κυβερνο-burnout.
Στην εξίσωση μπαίνει πλέον δυναμικά και η Τεχνητή Νοημοσύνη. Οι αλγόριθμοι διαμορφώνουν το περιεχόμενο που βλέπουμε, τα προϊόντα που μας προτείνονται και ακόμα τις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις. Η προστασία της ιδιωτικότητας και η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας της τεχνολογίας είναι σήμερα πιο επιτακτικές από ποτέ. Ο ψηφιακός εγγραμματισμός δεν αποτελεί πολυτέλεια, αλλά θεμέλιο για να παραμένουμε ενεργοί και συνειδητοποιημένοι χρήστες, αντί για παθητικούς αποδέκτες.
Οι επιπτώσεις της αλόγιστης χρήσης δεν περιορίζονται στην προσωπική ζωή. Στον εργασιακό χώρο, η συνεχής διαθεσιμότητα, η τηλεργασία και η θολή γραμμή ανάμεσα σε επαγγελματικό και προσωπικό χρόνο οδηγούν σε εξουθένωση και μειωμένη παραγωγικότητα. Η ψηφιακή ευημερία, επομένως, δεν είναι μόνο ζήτημα ατομικής υγείας, αλλά και κοινωνικής και οικονομικής ισορροπίας.
Για να επιτευχθεί, απαιτείται συνδυασμός γνώσης, δεξιοτήτων και συνηθειών. Ο καθορισμός ορίων στον χρόνο οθόνης, η προστασία προσωπικών δεδομένων, η κριτική σκέψη απέναντι στο ψηφιακό περιεχόμενο, η ισορροπία online-offline δραστηριοτήτων και η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι βασικά συστατικά της. Δεν πρόκειται για μια θεωρητική έννοια, αλλά για μια πρακτική στάση ζωής που μας επιτρέπει να αξιοποιούμε τις δυνατότητες της τεχνολογίας χωρίς να χάνουμε την ανθρώπινη διάσταση.
Η Κοινωνία της Πληροφορίας συνεχίζει να αναπτύσσει δράσεις για τον ψηφιακό εγγραμματισμό, ώστε οι Έλληνες πολίτες – και ιδιαίτερα η νέα γενιά – να είναι εξοπλισμένοι με τα απαραίτητα εφόδια για να πλοηγηθούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στο σύγχρονο τεχνολογικό περιβάλλον.
Η πρόκληση είναι μεγάλη, αλλά και καθοριστική: σε έναν κόσμο που η τεχνολογία εξελίσσεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, η «Ψηφιακή Ευημερία» δεν είναι μια επιλογή πολυτελείας – είναι το κλειδί για μια υγιή, ισορροπημένη και ουσιαστική ζωή.