Είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τον καταιγισμό σκανδάλων, μικρών και μεγάλων, που περιβάλουν κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook και το Twitter. Από τη μη συνειδητή βοήθεια στις ρωσικές προσπάθειες να ανατρέψουν τις εκλογές μέχρι να βρίσκονται θύματα εκμετάλλευσης από εξτρεμιστές και πορνογράφους, είναι μόνιμα σε προβλήματα.
Το πιο πρόσφατο είναι ότι το YouTube δεν μπορεί να εμποδίσει τα βίντεο των παιδιών να σχολιάζονται από παιδόφιλους, επιτρέποντας ταυτόχρονα να εμφανίζονται διαφημίσεις δίπλα τους. Μόλις λίγους μήνες αφότου την πλατφόρμα βίντεο της Alphabet αντιμετώπισε ένα μποϊκοτάζ διαφημιστών λόγω εξτρεμιστικών βίντεο και αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη, οι εταιρείες όπως η Diageo και η Mars αφαιρούν ξανά διαφημίσεις.
Κάθε σκάνδαλο παράγει νέες εκκλήσεις τα δίκτυα να αντιμετωπίζονται σαν εκδότες ειδήσεων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για όλα όσα εμφανίζονται κάτω από τα ονόματά τους. Ο καθένας τους αναγκάζει να ενισχύσουν περαιτέρω τα «κοινοτικά πρότυπα» και να προσλάβουν περισσότερους ελεγκτές περιεχομένου. Μέχρι το επόμενο έτος, το Facebook σκοπεύει να απασχολήσει 20.000 ανθρώπους σε «κοινοτικές επιχειρήσεις», στον τομέα της λογοκρισίας.
Όσο μεγάλος πειρασμός κι αν είναι για τους εκδότες που έχουν χάσει μεγάλο μέρος της ψηφιακής τους διαφήμισης από τους γίγαντες του Διαδικτύου να πιστέψουν ότι πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ακριβή ισοδύναμα, είναι λάθος: το Facebook δεν είναι απλά μια εφημερίδα με 2,1 δισεκατομμύρια αναγνώστες. Αλλά η ύπαρξη πλατφόρμας δεν το απαλλάσσει από την ευθύνη. Το αντίθετο, στην πραγματικότητα – κάνει το φορτίο τους βαρύτερο.
Ένας καλύτερος τρόπος να σκεφτούμε τις ρωσικές πολιτικές διαφημίσεις, τα εξτρεμιστικά βίντεο, τις ψευδείς ειδήσεις και όλα τα υπόλοιπα είναι ως ρυπαίνοντες τους κοινούς πόρους, αν και είναι ιδιωτικοί. Ο όρος για αυτό είναι η τραγωδία των κοινών. Τα ανοιχτά οικοσυστήματα που μοιράζονται ανοιχτά σε ολόκληρες κοινότητες τείνουν να λεηλατούνται.
Ο Γκάρετ Χάρνιτν, αμερικανός οικολόγος και φιλόσοφος που δημιούργησε τη φράση το 1968, προειδοποίησε ότι «η έμφυτη λογική των κοινών ανελέητα προκαλεί τραγωδία», προσθέτοντας με θλίψη ότι «η καταστροφή είναι ο προορισμός προς τον οποίο όλοι οι άνθρωποι σπεύδουν, ο καθένας επιδιώκει το δικό του συμφέρον σε μια κοινωνία που πιστεύει στην ελευθερία των κοινών».
Το πρωταρχικό του παράδειγμα ήταν η υπερβόσκηση της κοινής γης, όταν ο αριθμός των αγροτών και βοσκών που επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τον πόρο δωρεάν ζωοτροφών για τα ζώα καθίσταται πολύ ψηλός. Ανέφερε επίσης εταιρείες που ρυπαίνουν το περιβάλλον με λύματα, χημικά και άλλα απόβλητα, αντί να καθαρίζουν το δικό τους χάος. Ορθολογικά συμφέροντα οδήγησαν τα κοινά να γίνουν άγονα ή βρώμικα.
Εδώ βρίσκεται η απειλή για τα κοινωνικά δίκτυα. Έχουν δημιουργηθεί ως κοινά, προσφέροντας ανοιχτή πρόσβαση σε εκατοντάδες εκατομμύρια για να δημοσιεύσουν «περιεχόμενο που δημιουργείται από χρήστες» και να μοιράζονται φωτογραφίες με άλλους. Αυτό με τη σειρά του παρήγαγε ένα φαινόμενο δικτύου: οι άνθρωποι έπρεπε να χρησιμοποιούν το Facebook ή άλλα μέσα για να επικοινωνούν.
Αλλά προσελκύουν και κακόβουλους παίκτες – ανθρώπους και οργανώσεις που εκμεταλλεύονται ελεύθερους πόρους για χρήματα ή διεστραμμένα κίνητρα. Αυτοί είναι οι ρυπαίνοντες των ψηφιακών κοινών και με αυτούς έρχεται η υπερβόσκηση: άνθρωποι ένοχοι για μικρότερες αμαρτίες, όπως το να φωνάζουν δυνατά για να κερδίσουν την προσοχή ή να επιτεθούν σε άλλους.
Όπως σημείωσε ο Χάρντιν, αυτό είναι αναπόφευκτο. Τα ψηφιακά κοινά ενθαρρύνουν τα μεγάλα κοινοτικά οφέλη που ξεπερνούν τον εκδότη με την παραδοσιακή έννοια. Το γεγονός ότι το YouTube είναι ανοικτό και ελεύθερο επιτρέπει σε όλα τα είδη δημιουργίας να ευδοκιμήσει με τρόπους που δεν επιτρέπονται από τη βιομηχανία ψυχαγωγίας. Η τραγωδία είναι ότι εξουσιοδοτεί επίσης τους πορνογραφούς και τους προπαγανδιστές της τρομοκρατίας.
Όταν λοιπόν ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ιδρυτής του Facebook, κατήγγειλε την παραγωγή ψευδών ειδήσεων από τη Ρωσία – «Αυτό που έκαναν είναι λάθος και δεν πρόκειται να το υποστηρίξουμε» – θύμιζε τον επικεφαλής της αστυνομίας στην Καζαμπλάνκα, που δήλωνε συγκλονισμένος για τον τζόγο σε καζίνο. Η αποστολή του κ. Ζούκεργμπεργκ «να μας φέρει όλους κοντά ως παγκόσμια κοινότητα» είναι αξιέπαινη, αλλά προκαλεί πρόβλημα.
Ο Χάρντιν ήταν ένας απαισιόδοξος για τα κοινά, ισχυριζόμενος ότι δεν υπήρχε τεχνική λύση και ότι το μόνο διορθωτικό μέτρο ήταν «αμοιβαίος εξαναγκασμός, ο οποίος συμφωνείται από κοινού από την πλειοψηφία». Το ισοδύναμο για το Facebook, το Twitter και το YouTube θα ήταν να μοιάσουν περισσότερο με τους εκδότες, επιβάλλοντας αυστηρούς κανόνες σχετικά με την είσοδο και τη συμπεριφορά και όχι με το σημερινό τους άνοιγμα.
Αντιστέκονται σε αυτό εν μέρει επειδή θα επιφέρει αυστηρότερη νομική ευθύνη και εν μέρει επειδή θέλουν να παραμείνουν ως κοινά. Αλλά κάθε φορά που εμφανίζεται ένα σκάνδαλο, πρέπει να ενισχύσουν τις εκδοτικές τους άμυνες και να έρθουν πιο κοντά στο είδος παρακολούθησης περιεχομένου που θα άλλαζε τη φύση τους.
Θα περνούσε τη διαχωριστική γραμμή εάν εξέτασαν τα πάντα πριν επιτρέψουν τη δημοσίευσή τους, αντί να αφαιρούνν προσβλητικό υλικό αφού ειδοποιηθούν. Αψηφώντας τον Χάρντιν, επιδιώκουν μια τεχνική λύση: τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό των παραβιάσεων πνευματικών δικαιωμάτων και άλλων προτού οι χρήστες ή οι άλλοι οργανισμοί τους επισημάνουν για επανεξέταση.
Περισσότερο από το 75% των εξτρεμιστικών βίντεο που καταγράφηκαν από το YouTube αναγνωρίζονται από αλγορίθμους, ενώ το Facebook τώρα βρίσκει αυτόματα το 99% του υλικού των Isis και Αλ Κάιντα που αφαιρεί. Είναι σαν να έχετε έναν αυτοματοποιημένο φράκτη γύρω από μια περιοχή για να ξεχωρίσετε τους εκμεταλλευτές από τους νόμιμους συμμετέχοντες.
Ωστόσο, τα μηχανήματα δεν μπορούν να λύσουν τα πάντα. Εάν μπορούσαν να αποκλείσουν όλους τους κακοποιούς, τα κοινά θα μετατρεπόταν σε κάτι άλλο. Το όραμα μιας αδέσμευτης κοινότητας είναι δελεαστικό, αλλά οι ουτοπίες είναι πάντοτε ευάλωτες.